منطق گفت‌وگو، اساس اندیشه اجتماعی امام رضا(ع)

به گزارش صبح توس، این یک حقیقت است که امامت موضوعی نیست که محدود به بیعت و استقبال مردم باشد؛ به این معنا که مشروعیت این مقام منوط به مقبولیت عمومی نیست و حتی اگر یک نفر از امت با امام بیعت نکند، ولیّ خدا از مقام ولایت ساقط نخواهد شد. با این حال، آن‌چه خدا مقدر کند همواره با استقبال و پذیرش حق‌طلبان و آزادگان مواجه می‌شود و اینجاست که اجتماع پرشور مردم نیشابور در استقبال از امام‎الرئوف معنا پیدا می‌کند؛ اجتماع پرشوری که بارها و بارها در مقاطع دیگری از تاریخ امامت علی ابن موسی‌الرضا(علیه السلام) تکرار شد و همان‌طور که حب ولایت را در دل مردم می‌کاشت، پایه‌های حکومت طاغوتی مأمون را نیز می‌لرزاند. بیراهه نیست اگر عامل اصل ایجاد این ساختار همه‌جانبه، پویا و اجتماعی را فرهنگ گفت‌وگومحوری در سیره امام هشتم بدانیم و بر این اساس، می‌توان تصدیق کرد که ساختار سیاسی و ماهیت الهی معرفت رضوی دارای ابعادی فراتر از حاکمیت است که هدف راهبردی خود را گفت‌وگو میان همه سطوح اجتماعی می‌داند و در انتهای هر کنش‎گری از دعوت گرفته تا مناظره، تقویت سرمایه اجتماعی را باعث می‌شود. در منظر امام مهربانی‌ها، دیگران هم حق دارند آزادانه فکر کنند، هرچه خواستند بگویند و این گامی مثبت در ایجاد ارتباط و گفت‎وگو در جامعه است که زمینه توسعه ساختاری جامعه و گسترش سرمایه اجتماعی را فراهم می‎کند. قله فرهنگ گفت‌وگو در معرفت رضوی را می‌توان در برهه‌ای از تاریخ دانست که توسعه سرزمین‌های اسلامی، فرقه‌های مختلفی را در امت اسلام ایجاد کرد که برخی آن‌ها به‌تدریج راه به انحراف بردند. اینجا بود که علی ابن موسی‌الرضا(علیه السلام) با منطق مدارا و استفاده از تحلیل و بیان استدلالی به مصاف جریان باطل و انحرافی می‌رفت و با بیان افکار و عقاید صحیح و اصولی در جامعه زمان خود، باب گفت‌وگو با مردم عادی و مناظره با صاحبان فرق و نحل را باز نگاه می‌داشت. در باب شخصیت فردی علی ابن موسی‌الرضا (علیه السلام) نیز در روایت آمده که سوار بر مرکب می‌شد و در کوچه تردد می‌کرد درحالی که مردم، حاجات خود را پای مرکب به او اظهار می‌کردند و در همان حال اگر حضرت نیز از آنان چیزی طلب می‌کرد، در فراهم ساختن آن بر هم سبقت می‌گرفتند. (علامه مجلسی، 1403ق، ج49: ص 144) همین شخصیت اجتماعی و فرهنگ نهادینه شده‌ای که در سیره رضوی وجود داشت، زمینه را به نحوی رقم زد که به‌موازات جذب دگراندیشان، شاگردانی عالم و دانشمندانی هم تربیت شدند که خود در توسعه و نشر دین، نقش بی‌بدیل ایفا کردند. خورشید فروزان علم و کمال امام رئوف در دوران حیات خود، خراسان را به کانون تبیین و ترویج اصول اساسی دین در سطح عمومی تبدیل کرد تا مردمان این خطه، پیشتازان نشر مکتبی باشند که بر مبنای آن، گفت‌وگو در جامعه یک ارزش و فضیلت محسوب می‌شود. بر همین اساس، دهه کرامت 1402 می‌تواند فرصت تازه‌ای باشد تا درهای گفت‌وگو در جامعه باز شود و همچون همیشه، مردمان دیار امام هشتم تبیین‌کنندگان و ناشران وحدت ملی و همگرایی اقشار جامعه باشند.   نویسنده: امیر فریدنیا، مدیرکل سیاسی، انتخابات و تقسیمات کشوری استانداری خراسان رضوی انتهای پیام/