به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «صبح توس»، در نیمه فصل پاییز برگ برگ درختان زیر لایه‌ای از غبار خاکستری ناپدید شده‌اند. ماسک‌ها دوباره به چهره‌ها برگشته‌اند و هر روز شاهد آلودگی هوا و هشدار برای گروه‌های حساس و حتی همه شهروندان هستیم. مشهد، شهری که باید مأمن آرامش زائران و مجاوران باشد، در هوای گرفته و سنگینش نفس می‌کشد. قصه تکرای آلودگی هوا که انگار پایانی ندارد!

در این میان، نام نیروگاه توس بیش از همیشه شنیده می‌شود، نیروگاهی که این روزها همه ظرفیت خود را با مازوت روشن نگه می‌دارد. پرسش مردم، ساده است: چرا هنوز مازوت؟ آیا نمی‌توان از گاز استفاده کرد؟ چه برنامه‌ای برای کاهش آلودگی وجود دارد؟

برای یافتن پاسخ این پرسش‌ها و روشن شدن وضعیت واقعی سوخت و آلودگی، پای گفتگو با مجتبی غفوری‌نژاد، مدیر دفتر مهندسی، برنامه‌ریزی و نظارت نیروگاه توس نشسته‌ایم، گفتگویی درباره ضرورت‌ها، محدودیت‌ها و مسئولیت‌ها.

صبح توس: طبق اعلام اداره محیط زیست طرقبه و شاندیز، نیروگاه توس در حال حاضر به‌صورت ۱۰۰ درصدی از مازوت استفاده می‌کند؛ در حالی که گفته شده هیچ اضطراری در تأمین گاز وجود ندارد. چرا با وجود شرایط مناسب گازی، تصمیم به تداوم مازوت‌سوزی گرفته‌ شده است؟

غفوری‌نژاد: نیروگاه‌ها کلاً دو موضوع را در اختیار ندارند: یکی میزان تولید و دیگری نوع سوخت مصرفی و مقدار آن. میزان تولید را دیسپاچینگ ملی برق تعیین می‌کند و مشخص می‌سازد که هر واحد نیروگاه در هر لحظه چقدر توان تولید کند.

نوع و میزان سوخت مصرفی هم در اختیار نیروگاه‌ها نیست. یک دیسپاچینگ ملی گاز و انرژی در تهران زیرمجموعه وزارت نفت فعالیت دارد که مشخص می‌کند هر واحد چه سهمیه‌ای از سوخت دارد. مثلاً می‌گویند صنعت برق در مجموع ده میلیون مترمکعب سهمیه دارد؛ با توجه به شرایط فصلی، آن را بین نیروگاه‌ها تقسیم می‌کنند.

وقتی هوا سرد می‌شود، مصرف خانگی در اولویت قرار می‌گیرد و فشار گاز افت می‌کند. در این شرایط، دیسپاچینگ ملی مشخص می‌کند که نیروگاه دیگر حق استفاده از سوخت گاز را ندارد. حتی در مواردی که یکی‌دو مشعل برای افزایش بار از گاز استفاده کرده‌ایم، رئیس شرکت نامه زده که چرا خارج از سهمیه گاز مصرف کرده‌اید.

استفاده از مازوت برای ما هزینه‌بر است؛ چون با تانکر از شهرهای مختلف حمل می‌شود، باعث خوردگی تجهیزات حرارتی و قطعات بویلر می‌گردد و توقف‌های فنی را تحمیل می‌کند. همچنین آلایندگی بالایی دارد و متأسفانه برای پرسنل نیروگاه مشکلات تنفسی و بیماری ایجاد می‌کند. با این حال، ما ملزم به استفاده از آن هستیم و در پایان هر فصل نیز بابت آلایندگی، جریمه‌هایی به سازمان امور مالیاتی پرداخت می‌کنیم. بنابراین نیروگاه توس به هیچ عنوان مایل به استفاده از مازوت نیست، اما به این کار ملزم شده است.

صبح توس: آقای مجید غلامی، رئیس اداره حفاظت محیط زیست طرقبه و شاندیز، گفته‌اند که در شرایط فعلی تأمین گاز در کشور بدون مشکل انجام می‌شود و انتظار می‌رود نیروگاه حداقل ممکن مازوت مصرف کند. در حال حاضر چند درصد از سوخت نیروگاه توس مازوت است و آیا کاهش یافته است یا خیر؟

غفوری‌نژاد: سازمان محیط زیست در سطح شهرستان یا استان، نقشی در تعیین نوع سوخت ندارد. تصمیم‌گیری در این‌باره در تهران انجام می‌شود. ما اگر گاز می‌سوزاندیم، هم تولید بیشتر و هم درآمد بیشتری داشتیم و خود محیط زیست هم از آن استقبال می‌کرد. اما پس از سرد شدن هوا، در تهران تشخیص می‌دهند که کدام نیروگاه‌ها باید از مازوت استفاده کنند.

الان حدود یک ماه است که سوخت گاز ما به‌طور کامل قطع شده و سهمیه‌ گاز صفر شده است.

صبح توس: شما اشاره کردید که بابت آلایندگی جریمه پرداخت می‌کنید. این جریمه از محل درآمد نیروگاه کسر می‌شود؟

غفوری‌نژاد: بخش مالی جزئیات را بهتر می‌داند، ولی این مبالغ از طریق اعلام سازمان محیط زیست به اداره کل اقتصاد و امور دارایی اعمال می‌شود و از ما مالیات آلایندگی دریافت می‌شود.

 صبح توس: آیا نیروگاه توس برای تعدیل یا کاهش سهم مازوت پیگیری کرده است؟ چون در حال حاضر به نظر می‌رسد تنها نیروگاه در مشهد است که به‌صورت کامل مازوت می‌سوزاند.

غفوری‌نژاد: بله، در منطقه شمال شرق کشور تنها نیروگاه توس امکان استفاده از مازوت را دارد. اگر نیروگاه‌های دیگر هم چنین امکانی داشتند، طبق دستور بالادستی و الزامات امنیتی، آن‌ها نیز ملزم به استفاده از مازوت می‌شدند.

 صبح توس: نیروگاه توس متعلق به سازمان تأمین اجتماعی است؛ نهادی که مأموریت اصلی آن حفظ سلامت و رفاه مردم است. آیا این سازمان تاکنون برای کاهش سهم مازوت یا افزایش سهم گاز پادرمیانی کرده است؟

غفوری‌نژاد: بله، سازمان تأمین اجتماعی از جنبه‌های مختلف پیگیری‌هایی انجام داده است، اما شبکه گاز کشور محدودیت‌هایی دارد. در فصل زمستان، به دلیل افزایش مصرف خانگی، گاز صنایع و نیروگاه‌ها محدود می‌شود. بنابراین تأمین سوخت گازی در این زمان برای نیروگاه‌ها ممکن نیست.

صبح توس: طبق گفته مسئول محیط زیست، قرار بوده مازوت تحویلی به نیروگاه گوگردزدایی شود. آیا تاکنون نتایج آزمایش‌ها درباره میزان گوگرد مازوت مصرفی در نیروگاه به دست شما رسیده است؟

غفوری‌نژاد:  طبق ماده ۱۸ قانون هوای پاک، وزارت نفت مکلف شده ظرف سه سال—که پایان آن سال ۱۴۰۳ بود—سوخت را بر اساس استاندارد ملی و با گوگرد پایین تحویل دهد، اما تا الان این موضوع محقق نشده است.

صبح توس: نیروگاه توس چه تجهیزات یا سامانه‌هایی برای کنترل و کاهش انتشار ذرات آلاینده نصب کرده است؟

غفوری‌نژاد: ما به‌صورت مستمر اقداماتی برای کاهش آلودگی انجام می‌دهیم؛ از جمله تنظیم نسبت هوا به سوخت و کنترل مشعل‌ها به‌صورت شبانه‌روزی. اپراتورهای ما ۲۴ ساعته پای دستگاه‌ها هستند و این تنظیمات را به‌صورت پیوسته انجام می‌دهند.

علاوه بر این، مسیرهای تخلیه روغن و مایعات آلاینده را از سایر مسیرها جدا کرده‌ایم تا وارد محیط نشود. آن‌ها را استحصال می‌کنیم و دوباره به چرخه بازمی‌گردانیم و به محیط زیست نمی‌ریزیم.

تجهیزات چربی‌گیر هم برای کنترل خروجی‌ها نصب کرده‌ایم تا آلودگی کمتری به وجود بیاید. همچنین ۶۶ هکتار فضای سبز در نیروگاه داریم که نگهداری می‌شود و به تصفیه هوای اطراف کمک می‌کند. طبق قانون، مراکز صنعتی باید ۱۰ درصد از فضای خود را به فضای سبز اختصاص دهند، اما ما ۲۵ درصد فضا را به این موضوع اختصاص داده‌ایم.

از سال ۱۳۸۵ نیز قراردادی با آزمایشگاه‌های معتمد محیط زیست داریم که با هزینه خود نیروگاه، هر فصل یک‌بار نمونه‌برداری از هوا، آب و خاک انجام می‌دهند. نتایج این آزمایش‌ها مستقیماً به سازمان محیط زیست ارسال می‌شود و اگر مقادیر آلایندگی بالا باشد، عوارض و جریمه از سوی امور مالیاتی از نیروگاه دریافت می‌شود.

صبح توس: آیا نیروگاه توس برنامه‌ای برای به‌روزرسانی فناوری و حرکت به سمت سوخت‌های پاک‌تر یا استفاده از انرژی ترکیبی (گاز–برق–بخار) دارد؟

غفوری‌نژاد: بله، پروژه‌ای در زمین نیروگاه در حال اجراست که با همکاری شرکت برق منطقه‌ای و در قالب یک کنسرسیوم در زمینه نیروگاه خورشیدی پیش می‌رود. در حال حاضر حدود ۵۰ درصد از پنل‌های خورشیدی نصب شده و ظرفیت آن ۸۰ کیلووات است.

ان‌شاءالله تا چند ماه آینده به بهره‌برداری می‌رسد. ما با این پروژه سهم خود را در استفاده از انرژی‌های پاک ایفا می‌کنیم. همچنین مکاتبات متعددی با شرکت گاز و وزارت نیرو داشته‌ایم تا بتوانیم سهمیه گاز دریافت کنیم، اما مقتضیات شبکه گاز کشور باعث شده که این امکان فعلاً فراهم نشود.

صبح توس: از ظرفیت ۶۰۰ مگاواتی نیروگاه توس، در حال حاضر چه میزان فعال است و سهم مازوت در این تولید چقدر است؟

غفوری‌نژاد: در حال حاضر هر چهار واحد نیروگاه در مدار هستند و با سوخت کامل مازوت فعالیت می‌کنند. مقدار کمی هم گاز مصرف می‌شود که بسیار ناچیز و قابل ذکر نیست. بنابراین تقریباً تمام برق تولیدی ما با سوخت مازوت تأمین می‌شود.

 صبح توس: در شرایطی که نیروگاه‌های مشابه در کشور به مصرف ۵۰ درصدی مازوت محدود شده‌اند، چرا نیروگاه توس هنوز به‌صورت ۱۰۰ درصدی از مازوت استفاده می‌کند؟

غفوری‌نژاد: بر اساس اطلاع من، تمام نیروگاه‌هایی که قابلیت استفاده از مازوت دارند، از سوی مراجع بالادستی و امنیتی ملزم شده‌اند که از این سوخت استفاده کنند.

سوخت مازوت چند برابر گاز برای ما هزینه دارد؛ هم در زمینه حمل‌ونقل، هم در تخلیه با بخار و تمیزکاری. برخلاف تصور عمومی، ما نه‌تنها سودی از این وضعیت نمی‌بریم بلکه آسیب‌ هم می‌بینیم.

گاهی تماس‌هایی از مردم داریم که با ناراحتی می‌گویند فرزندشان بیمار شده و نیروگاه را مقصر می‌دانند. اما باید بدانند که خانواده‌های کارکنان نیروگاه هم در همین شهر زندگی می‌کنند و خود ما در همان هوایی تنفس می‌کنیم که بقیه مردم مشهد. ما هم در معرض همین آلودگی هستیم و ریه‌های ما بیش از دیگران از مازوت آسیب می‌بیند.

از رسانه‌ها خواهش می‌کنم که واقعیت را صادقانه منتقل کنند. ما چیزی برای پنهان‌کردن نداریم و خودمان از شفافیت بیشترین نفع را می‌بریم. هدف همه ما باید حرکت به سمت استفاده از گاز و سوخت‌های پاک باشد.

 صبح توس: درباره موضوع گوگرد در سوخت که اشاره کردید، ممکن است بیشتر توضیح دهید تا برای مردم روشن‌تر شود؟

غفوری‌نژاد: بله. طبق ماده ۱۸ قانون هوای پاک، وزارت نفت موظف است سوخت تحویلی به نیروگاه‌ها را بر اساس استاندارد گوگرد پایین فراهم کند. اما این تعهد تا امروز اجرا نشده و ما هنوز مازوت با گوگرد بالا دریافت می‌کنیم. امیدواریم با پیگیری مجلس و وزارت نفت این موضوع به نتیجه برسد تا هم آلودگی کمتر شود و هم نیروگاه‌ها کمتر آسیب ببینند.

انتهای خبر/