وحدت حوزه و دانشگاه؛ نسخه رهایی‌بخش از مشکلات

سید هاشم موسوی در گفتگو با خبرنگار گروه سیاسی پایگاه خبری تحلیلی «صبح توس»؛ با گرامی‌داشت سالروز شهادت شهید آیت‌الله دکتر مفتح، پرچمدار وحدت حوزه و دانشگاه، اظهار کرد: موضوع وحدت حوزه و دانشگاه از آرمان‌های حضرت امام (ره) و شعارهای بنیادین انقلاب اسلامی است و لازم است ابتدا به این پرسش پاسخ دهیم که مقصود از این وحدت چیست و تا چه میزان تحقق یافته است؟ 

وی افزود: منظور از وحدت حوزه و دانشگاه به‌هیچ‌وجه ادغام فیزیکی یا یکسان‌سازی کامل ساختارها و روش‌ها نیست، بلکه مقصود، همکاری آگاهانه، تعامل علمی و هم‌افزایی هدفمند میان این دو نهاد علمی است؛ به‌گونه‌ای که هرکدام هویت، ماهیت، استقلال و روش‌های تخصصی خود را حفظ کنند اما در مسیر تولید علم نافع برای حل مسائل جامعه نقش‌آفرین باشند.

مسئول سیاسی سازمان بسیج طلاب و روحانیون خراسان رضوی ادامه داد: این وحدت می‌تواند در جنبه‌های مختلفی بروز پیدا کند؛ گاهی در نوع نگاه به علم، چرا که در اندیشه اسلامی علم یک حقیقت واحد است و اساساً تقسیم علم به دینی و غیردینی، تقسیم درستی نیست. هر دو نهاد حوزه و دانشگاه در مسیر تولید علم حرکت می‌کنند و علم نیز حقیقتی واحد دارد.

هدف و مأموریت مشترک

وی بیان کرد: وحدت همچنین در هدف معنا پیدا می‌کند؛ جایی که هر دو نهاد در یک راستا برای پیشرفت جامعه تلاش می‌کنند و مأموریت مشترک آن‌ها تربیت نیروهای انسانی متعهد و متخصص برای اداره جامعه و پاسخ‌گویی به نیازهای مادی و معنوی مردم است.

موسوی تصریح کرد: به‌عبارت دیگر، وحدت حوزه و دانشگاه یعنی پذیرش این حقیقت که وحی، عقل و تجربه باید مکمل یکدیگر باشند و در برابر هم قرار نگیرند. تقابل‌های تاریخی میان عقل و دین یا علم و دین باید از میان برداشته شود و این دو نهاد به‌عنوان مکمل یکدیگر تلقی شوند.

وی افزود: در این چارچوب، حوزه می‌تواند متکفل بُعد معرفتی و معنوی باشد و دانشگاه بُعد تجربی و کاربردی را بر عهده بگیرد. گفت‌وگوهای مستمر میان حوزه و دانشگاه، همکاری‌های پژوهشی میان‌رشته‌ای و استفاده متقابل از ظرفیت‌های آموزشی می‌تواند این وحدت را تقویت کند.

وحدت حوزه و دانشگاه در عرصه عمل

مسئول سیاسی سازمان بسیج طلاب و روحانیون خراسان رضوی با طرح این پرسش که آیا وحدت حوزه و دانشگاه محقق شده یا در حد شعار باقی مانده است، اظهار کرد: معتقدم تا حدودی موفقیت‌هایی حاصل شده، اما تا تحقق کامل این آرمان فاصله زیادی داریم. نشانه‌هایی از تحقق حداقلی آن را می‌توان در بخش‌هایی مانند تشکیل دفتر همکاری حوزه و دانشگاه، حضور برخی روحانیون و فضلای حوزه در دانشگاه‌ها، تصدی کرسی‌های تدریس توسط فضلای حوزه و مشارکت اساتید دانشگاه در پژوهش‌های دینی و معرفتی مشاهده کرد. 

وی ادامه داد: با این حال، در بسیاری از موارد این آرمان در حد شعار باقی مانده که یکی از دلایل آن، نبود نگاه بنیادین به مسئله وحدت و غلبه نگاه نمادین و مناسبتی است؛ نگاهی که صرفاً به برگزاری مراسم، همایش‌ها و برنامه‌های نمایشی محدود می‌شود.

موسوی تأکید کرد: دلیل دیگر، نبود برنامه بلندمدت مشخص است؛ اینکه ندانسته‌ایم قرار است در چه افقی، در چه بازه زمانی و با چه اهدافی به وحدت واقعی حوزه و دانشگاه برسیم. همچنین متأسفانه زبان علمی مشترکی میان حوزه و دانشگاه شکل نگرفته است.

وی افزود: از گذشته نیز نوعی بی‌اعتمادی و کلیشه‌های ذهنی وجود داشته است؛ به‌گونه‌ای که گاه حوزه، دانشگاه را مرکزی در مسیر سکولاریسم و علم بدون دین می‌پندارد و در مقابل، دانشگاه نیز تصویری نادرست از حوزه در ذهن برخی افراد دارد. این ذهنیت‌ها مانع تحقق این آرمان شده است.

نسخه رهایی بخش جامعه از مشکلات

مسئول سیاسی سازمان بسیج طلاب و روحانیون خراسان رضوی در بخش دیگری از سخنان خود، نقش وحدت حوزه و دانشگاه در حل مشکلات و چالش‌های اجتماعی را تبیین کرد و گفت: اگر این وحدت به‌صورت واقعی محقق شود، آثار عینی آن در جامعه نمایان خواهد شد. امروز در حوزه‌های فرهنگی، هویتی و سبک زندگی با مشکلات متعددی مواجه هستیم که حوزه و دانشگاه می‌توانند با همکاری یکدیگر آن‌ها را حل کنند.

وی بیان کرد: در موضوعاتی مانند مصرف‌گرایی، اسراف انرژی، فردگرایی و تغییر الگوی پوشش، حوزه می‌تواند به تبیین مبانی سبک زندگی اسلامی مانند قناعت، خانواده‌محوری، عفاف و مسئولیت‌های اجتماعی بپردازد و دانشگاه نیز پژوهش‌های اجتماعی و جامعه‌شناختی، تحلیل رسانه‌ای و بررسی نقش شبکه‌های اجتماعی در تغییر سبک زندگی را انجام دهد.

موسوی ادامه داد: در حوزه آسیب‌های اجتماعی نظیر اعتیاد و طلاق نیز، اگر حوزه و دانشگاه در کنار یکدیگر قرار گیرند، قطعاً شاهد کاهش و حل این مشکلات خواهیم بود. حوزه می‌تواند دیدگاه اسلام درباره ازدواج، مسئولیت زوجین، اخلاق خانواده و فقه خانواده را تبیین کند و دانشگاه تحقیقات میدانی و روان‌شناختی درباره علل افزایش طلاق و اجرای دوره‌های آموزشی پیش از ازدواج را بر عهده بگیرد.

وی با اشاره به حوزه معماری و شهرسازی گفت: امروز در این عرصه نیز با مشکلات متعددی روبه‌رو هستیم. حوزه می‌تواند مباحث فقهی و فقه ابنیه را مطرح کند و دانشگاه آن‌ها را در حوزه ساخت‌وساز و شهرسازی اجرایی سازد تا الگوی اسلامی در این زمینه تحقق یابد.

مسئول سیاسی سازمان بسیج طلاب و روحانیون استان افزود: در حوزه اقتصاد نیز اجرای سیاست‌های اقتصادی بدون توجه به مبانی اخلاقی، موجب شکاف‌های اجتماعی و طبقاتی می‌شود. حوزه می‌تواند مبانی فقهی و اخلاقی اقتصاد، مانند آثار و حرمت ربا و بحث عدالت اقتصادی را تبیین کند و دانشگاه نیز مدل‌های اقتصادی، تحلیل داده‌ها و راهکارهای عملی را ارائه دهد.

وی همچنین با اشاره به نقش وحدت حوزه و دانشگاه در تربیت نیروی انسانی اظهار کرد: یکی از چالش‌های جدی امروز جامعه، وجود مدیرانی است که یا تخصص دارند اما فاقد تعهد اخلاقی و دینی‌اند، یا متعهدند اما تخصص کافی ندارند. تحقق وحدت حوزه و دانشگاه می‌تواند به تربیت نیروهای متخصص و متعهد منجر شود که توان اداره صحیح جامعه را داشته باشند.

انتهای خبر/

خبرنگار: حمیدرضا ربانی