آبیاری‌ نوین اراضی راهکار مقابله با خشکسالی است

به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «صبح توس»؛ بحران خشکسالی پدیده‌ای  است که در دهه اخیر جهان و به خصوص کشورهایی همچون ایران که در منطقه خشک و نیمه خشک کره زمین واقع شده را با چالش‌های جدی مواجه کرده است.

بخش کشاورزی که منبع اصلی غذایی برای جوامع بشری محسوب می‌شود در شرایط خشکسالی به شدت تحت تاثیر قرار گرفته و آسیب‌های جدی می‌بیند به طوریکه کاهش آب‌های سطحی سبب می‌شود تا زارعان  و باغداران و سایر بخش‌ها به برداشت بی رویه از سفره‌های زیر زمینی  روی بیاورند.

در این میان برداشت بی رویه از سفره‌های آب زیر زمینی آن هم در شرایط خشکسالی یا کم بارشی سبب می‌شود تا این ذخایر ارزشمند در کمترین زمان نیست و نابود شوند چرا که شیوه برداشت از این منابع غیر علمی و سنتی بوده و خسارت‌ها را دوچندان می‌کند.

برداشت آب به روش سنتی و آبیاری مزارع با شیوه‌های قدیمی  نه تنها سبب تخلیه زودهنگام سفره‌های آب زیر زمینی و حتی آب‌های سطحی می‌شود بلکه در مقابل نیز میزان محصول تولیدی در مقایسه با هزینه‌ها و صرف منابع ناچیز خواهد بود.

امروزه در کشورهای پیشرفته جهان نگاه‌ها به این سمت معطوف شده که باید از منابع آب سطحی و زیر زمینی برای بخش‌های مختلف به ویژه کشاورزی به بهترین شکل ممکن و با استفاده از تجهیزات و امکانات پیشرفته و هوشمند اتجام شود تا ضمن جلوگیری از هدر رفت سرمایه‌های آبی، بتوان بیشترین محصول و با کیفیت مطلوب به دست آورد.

بهره گیری از روش‌های نوین آبیاری این امکان را به وجود می‌آورد تا از قطره قطره آب به خوبی استفاده شود و میزان مصارف این منابع به کمترین سطح خود و در عین حال با بازدهی بالا باشد.

برهمین اساس وزارت جهاد کشاورزی و سایر دستگاه‌های متولی امور آب درسال‌های اخیر رویکردی علمی را به بوته عمل آورده تا بتوانند ضمن نجات سفره‌های آب سطحی و زیر زمینی، عملکرد  تولید را بالا برده و ذخایر آبی را تقویت کنند.

در این میان زنجیره‌ای فعالیت‌ها در عرصه آب و خاک کشور شکل گرفته که وزارتخانه‌های جهاد کشاورزی و نیرو با اجرای طرح‌ها و پروژه‌های بزرگ، متوسط و کوچک  در ابعاد زمانی کوتاه، متوسط و بلند مدت طراحی و اجرایی کرده‌اند که می‌توان به طرح‌های آبخیزداری و آبخوانداری  برای تزریق سیلاب‌ها به سفره‌های زیر زمینی و از سوی دیگر اجرای طرح سامانه‌های نوینآبیاری برای به حداقل رساندن مصارف منابع آبی به  برنامه‌های کاری خود اضافه کرده‌اند.

اهمیت انجام این سلسله فعالیت‌ها تا بدان جا است که با موافقت رهبر معظم انقلاب از صندوق ذخیره ملی برای انجام آنها اعتبار ارزی دریافت شده است.

اجرای این طرح‌ها و پروژه‌ها توسط سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری، شرکت‌های آب منطقه‌ای استان‌ها و معاونت آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی بیانگر آن است که رویکرد جدیدی در قبال حفظ منابع آب و خاک و استفاده بهینه از این منابع در کشور شکل گرفته است، حرکتی که اگر چه دیرهنگام بوده اما سرعت بخشیدن به آن می‌تواند به نجات منابع آبی کشور بینجامد.

روی دیگر سخن اینکه طبق آمارهای رسمی بین ۸۰ تا ۹۰  درصد منابع آبی کشور در بخش  کشاورزی مصرف می‌شود که آبیاری سنتی سبب هدر رفت منابع آبی شده و خسارات فراوانی به ذخایر آبی کشور وارد کرده است.

موضوع مهم اینکه از پیامدهای اصلی تغییر اقلیم بروز خشکسالی است که یکی از عرصه‌های مهم که تحت تاثیر این بحران قرار می‌گیرد، عرصه کشاورزی است و از سویی با توجه به مصرف بالای آب در بخش کشاورزی توسعه آبیاری نوین می‌تواند آثار ارزنده‌ای در کشور داشته باشد.

سیستم‌های نوین آبیاری از مهم‌ترین راه‌های مقابله با بحران خشکسالی است

جواد اصلاحی کارشناس کشاورزی در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی  پایگاه خبری تحلیلی «صبح توس»؛ در این خصوص اظهار کرد: از اقداماتی مهمی که می‌تواند موثر باشد، ﺑﻬﺒﻮد ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ‌ﻫﺎی آﺑﯿﺎری است چرا که سامانه‌های آبیاری، ذﺧﯿﺮه ﻗﺎﺑﻞ اﺗﮑﺎی ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﺮای ﮐﺸﺎورزان ﻓﺮاﻫﻢ می‌کنند، شایان ذکر است اﯾﻦ اﻣﺮ ﺑﺎ ﺑﻬﺒﻮد عملیات ذﺧﯿﺮهﺳﺎزی، ﺳﺎﺧﺘﺎرﻫﺎی ﮐﻨﺘﺮل ﺑﻬﺘﺮ و ﻧﯿﺰ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮ ﻣﯿﺴﺮ ﻣﯽ‌شود.

وی تصریح کرد: ذﺧﯿﺮه آﺑﯽ ﺑﻪ ﮐﺸﺎورزان اﺟﺎزه ﻣﯽدﻫﺪ ﺗﺎ در ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ آب زراﻋﯽ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری ﺑﻬﺘﺮی داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ، یکی از راهکارها آبیاری نوین است که البته باید با آموزش همراه باشد، اینطور نیست که بدون آموزش برای تمامی محصولات تنها یک روش آبیاری صحیح باشد.

اصلاحی در ادامه بیان داشت: در واقع سیستم‌های نوین آبیاری از مهم‌ترین راه‌های مقابله با بحران خشکسالی و کم‌آبی، پیشگیری از کاهش ذخیره منابع آب‌های زیرزمینی، افزایش کمی و کیفی محصولات کشاورزی است‌‌؛ با توجه به اینکه استان خراسان رضوی و بالخصوص منطقه تربت‌جام نیاز مبرمی به این نوع آبیاری دارد باید دید چه اقداماتی متولیان امر در جهاد کشاورزی استان و شهرستان در این زمینه انجام داده‌اند.

۲ برابر شدن سطح زیر کشت با آبیاری نوین

حسن خداپرست کشاورز کاریزنو  بخش بالاجام تربت‌جام در خصوص آبیاری نوین در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی  پایگاه خبری تحلیلی «صبح توس»؛ اظهار داشت: من ۵هکتار از مزارع خود را به سیستم‌های نوین آبیاری متصل کرده‌ام و در اینجا گندم، چغندر، گورجه و هندوانه کشت می‌کنم.

وی تصریح کرد: سطح زیرکشت مزارعم نسبت به قبل ۲ برابر شده است و در زمان کمتری می‌توانیم مزرعه خود را آبیاری کنیم؛ به طوری که هر هکتار جالیز را در طی ۲/۵ ساعت آبیاری می‌کنم.

بر اساس بررسی‌های انجام شده، اجرای سامانه‌های نوین آبیاری میانگین تولید محصول را ۳۰ درصد افزایش می‌دهد

در استان خراسان رضوی و منظقه تربت‌جام مانند بسیاری از مناطق کشور ۹۱ درصد آب چشمه‌ها و قنات‌ها در بخش کشاورزی، ۵ درصد در شرب، ۲ درصد در صنعت و ۲ درصد دیگر در بخش‌های دیگر، چون دام و معادن مصرف می‌شود؛ با توجه به آن که حجم زیادی از مصرف آب در بخش کشاورزی است، بنابراین نیاز است تا کشاورزان بیشتر به سیستم‌های نوین آبیاری روی بیاورند تا در مصرف آب صرفه جویی شود.

همانطور که اشاره شد توسعه سامانه‌های  آبیاری نوین و در کنار آن استفاده بهینه از آب‌های سطحی، زیر زمینی و پساب‌های بازچرخانی شده، مهمترین راهکار برای برون رفت از مشکلات کم‌آبی در کشور است؛ در این میان کشاورزان و بهره‌برداران می‌توانند با استفاده از تسهیلات اعطایی و فرصت به وجود آمده برای تجهیز اراضی کشاورزی و باغی خود به سامانه‌های آبیاری نوین، الگوی کشت را از سنتی به صنعتی یا نیمه صنعتی تغییر داده تا شاهد افزایش بهره‌وری از اراضی کشاورزی و باغی، تولید محصولات با کیفیت، کاهش هزینه‌ها و حفظ ذخایر آبی و خاک کشور باشیم.

انتهای خبر/