زباله‌دانی به نام انبار تاریخی غله سرخس!

وضعیت نظافت بدی را در این انبار شاهد هستیم؛ انباری که می‌توانست یکی از مکان‌های تفریحی شهرستان باشد و تبدیل به موزه و یا مجتمع تفریحی- رفاهی شود، متاسفانه با بی‌توجهی مسئولان به زباله‌دان تبدیل شده است.

این انبار هر چند انباری تاریخی بوده، اما زیر نظر میراث فرهنگی نیست و جزو املاک آستان قدس است که رسیدگی به آن نشده و زمین وسیعی هم در کنار این انبار قرار دارد.

برای رسیدگی به این انبار نیاز است که مسئولان آستان قدس در کنار مسئولان میراث فرهنگی به این اثر تاریخی رسیدگی کنند و مکان بسیار زیبایی را برای شهروندان سرخسی به وجود بیاورند.

«انبار غله سرخس» که به انبار «آستانه» شهرت دارد و از آن به عنوان «بارانداز سیلوی گندم سرخس» هم نام برده می‌شود، غالبا آجری است و از طاق و گنبد برای پوشش دهانه‌ها و سقف‌های آن استفاده شده است.

این انبار یکی از چند انبار قدیمی منطقه سرخس بوده که در حال حاضر جزو اندک آثار باقی‌مانده از «سرخس قدیم» است و در خیابان ۱۷ شهریور شهر مرزی سرخس قرار دارد.

قدمت این اثر تاریخی زیبا به اواخر دوره قاجار برمی‌گردد که کارکرد آن نشان از نقش مهم شهر مرزی سرخس در تولید غلات کشور در آن دوره دارد.

امانت تاریخی که این روزها در دل خیابان ۱۷ شهریور شهر مرزی سرخس پنهان مانده، سال‌های سال است که به حال خود رها شده و وصف حال و روزش دل هر انسان فرهنگ‌دوست و تاریخ‌دوستی را رنج می‌دهد.

مالکیت انبار غله سرخس غیردولتی است

سید مجید حسینی، فعال حوزه میراث فرهنگی در گفتگو با خبرنگار ما اظهار کرد: بنای تاریخی انبار غله یا سیلوی سرخس به شماره ۲۶۵۷۷ در تاریخ هشتم اردیبهشت‌ماه ۱۳۸۸ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

مدیر سابق نمایندگی میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری سرخس افزود: بنا در مالکیت و تصرف میراث فرهنگی نیست و در مالکیت و تصرف یکی از نهادهای غیردولتی (آستان قدس رضوی) قرار دارد.

وی بیان کرد: میراث فرهنگی با استناد به ماده ۱۳ «قانون حمایت از مرمت و احیای بافت‌های تاریخی- فرهنگی و توانمندسازی مالکان و بهره‌برداران بناهای تاریخی، فرهنگی» مصوب ۱۳۹۸ که در آن تصریح شده «دستگاه‌های اجرایی و نهادهایی که مالک بناهای تاریخی هستند، مکلف‌ هستند هزینه‌‌های مربوط به پژوهش، حفاظت و مرمت آثار منقول و غیرمنقول ثبت شده در فهرست آثار ملی در اختیار و یا تحت مالکیت خود را یا در حیطه موضوع تخصصی همان دستگاه را از محل اعتبارات خود تأمین کنند» مسئولیت تامین اعتبار لازم برای مرمت این بنای تاریخی را متوجه مالک می‌داند.

انبار غله سرخس ردیف اعتبار مستقل ندارد

حسینی بیان کرد: در این خصوص توجه به این نکته نیز ضروری است که سیلوی سرخس ردیف اعتبار مستقل ندارد و هرگونه فعالیت مرمتی میراث فرهنگی در این بنا باید از اعتبارات اضطراری تامین شود که این اعتبار نیز در مقایسه با تعداد بناهای شهرستان بسیار کم و ناچیز و ناکافی است.

این فعال حوزه میراث فرهنگی تصریح کرد: آستان قدس مسئولیت هر گونه اقدامات مرمتی در این بنا را به‌دلیل ثبت آن در فهرست آثار ملی کشور متوجه میراث فرهنگی می‌داند و از سوی دیگر بخش خصوصی و سرمایه‌گذاران علاقه‌مند نیز به‌دلیل هزینه بسیار سنگین برای مرمت بناهای تاریخی که مستلزم استفاده از مصالح خاص نظیر آجر سنتی است توان مالی برای مرمت و نهایتاً بهره‌برداری از این بنا را ندارند، هر چند که میراث فرهنگی قبلاً با کاربری خاصی در این بنای تاریخی موافقت اولیه کرده که می‌تواند برای بخش خصوصی جذابیت و توجیه اقتصادی داشته باشد.

مدیر سابق نمایندگی میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری سرخس عنوان کرد: قطعا ادامه این وضعیت، موجب می‌شود که این بنای تاریخی روز به روز و به‌شدت دچار آسیب شود.

حسینی گفت: با توجه به وضعیت موجود، بهترین پیشنهاد برای خروج از این بن‌بست مشارکت دو دستگاه میراث فرهنگی و مالک برای مرمت این بنا تا اندازه‌ای است که امکان واگذاری آن به بخش خصوصی یا سرمایه‌گذاران فراهم شود.

ضرورت اقدامات کوتاه‌مدت برای حفظ انبار غله

وی با اشاره به اینکه اقداماتی کوتاه‌مدت برای حفظ این بنا باید انجام شود، تصریح کرد: تخلیه معتادان از این بنای تاریخی بر عهده دستگاه‌های متولی است که باید با سرعت انجام شود؛ مالک نیز دیوارهای اطراف بنا را کامل کرده و با تامین نگهبان فرصت سوءاستفاده مجدد توسط معتادان را بگیرد.

این فعال حوزه میراث فرهنگی خاطرنشان کرد: همچنین آستان قدس امکان واگذاری بلندمدت بنا را به بخش خصوصی بر اساس کاربری مصوب در شورای فنی میراث فرهنگی استان فراهم کند؛ قطعاً واگذاری کوتاه‌مدت چند ساله برای سرمایه‌گذاران نه‌تنها جذابیت ندارد که توجیه اقتصادی هم ندارد.

«انبار غله سرخس» که می‌تواند امروز به‌عنوان بنای چشم‌نواز تاریخی موج علاقه‌مندان به آثار تاریخی ایران اسلامی و گردشگران خارجی که مقصد بسیاری از آن‌ها شهر مرزی سرخس است را میزبانی کند و به‌عنوان منبع درآمد پایدار برای این شهرستان متمدن باشد، بر اثر غفلت دستگاه‌های متولی به فراموشی سپرده شده است.

گزارش از احسان بابائی

انتهای خبر/