چراغ برات؛ سنتی دیرینه برای یادبود درگذشتگان

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «صبح توس»، آئین «چراغ برات» یکی از سنت‌های دیرینه و معنوی مردم خراسان است که هرساله در روزهای دوازدهم تا پانزدهم ماه شعبان برگزار می‌شود. این آئین که ریشه در فرهنگ ایرانی-اسلامی دارد، نمادی از روشنایی، امید و پیوند عاطفی بین زندگان و اموات است. در این ایام، مردم با حضور بر سر مزار درگذشتگان، با روشن کردن چراغ‌ها و شمع‌ها یاد آن‌ها را گرامی می‌دارند و با پخش حلوا، شیرینی و میوه به اهدای خیرات برای اموات می‌پردازند.

مراسم چراغ برات برای خراسانی‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است و باشکوه خاصی برگزار می‌شود. در مناطق مختلف نام‌های متفاوتی همچون برات زنده‌ها، برات مرده‌ها، چراغ برات و شب‌های برات به‌کاربرده می‌شود که بسته به منطقه یکی از این روزها به‌عنوان برات زنده‌ها شناخته‌شده و در آن مردم به شکرانه سلامتی خود و خانواده‌شان شیرینی و شکلات پخش می‌کنند اما در اکثر شهرهای استان هر سه روز به یاد اموات و بانام آن‌ها برگزار می‌شود و مردم با حضور بر سر مزار درگذشتگان، فاتحه‌خوانی و خیرات انجام می‌دهند. قرائت قرآن، روضه‌خوانی و مداحی از دیگر بخش‌های مهم این آئین هستند.

این آئین نه‌تنها به‌عنوان مراسمی برای طلب آمرزش اموات، بلکه فرصتی برای تقویت پیوندهای اجتماعی و خانوادگی است و مردم این خطه با برگزاری این مراسم نشان می‌دهند که یاد درگذشتگان همیشه در قلبشان زنده است.

این آئین مذهبی در قوچان نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و خیرات مردم و خیرین در سطح شهر و روستا و شلوغی باغ بهشت این شهر در این 3 روز منتهی به نیمه شعبان گواه اعتقاد مردم به این سنت است.

امروز اولین روز از این آئین است و آرامستان های خراسان و قوچان مملو از مردمی خواهد بود که می‌آیند تا در بهترین روزهای شعبان خیراتی را برای عزیز ازدست‌رفته انجام دهند.

چراغ برات تلنگری جدی برای توجه به معاد و آخرت

حجت‌الاسلام هادی ایمانی نیا در گفتگو با خبرنگار «صبح توس»، در خصوص این آئین اظهار کرد: این سنت قدیمی در شهرها و روستاها به‌منظور سرکشی از اموات و اهدا خیرات مادی و معنوی برگزار می‌شود.

وی افزود: مردم سه روز پیش از نیمه شعبان با روشن کردن چراغ‌ها و شمع‌ها این آئین را به‌جا می‌آورند و به وسع خود با توزیع خرما، حلوا و قرائت قرآن یاد درگذشتگان را گرامی می‌دارند و با حضور در کنار مزار آن‌ها ادای دین خود را نسبت به اموات انجام می‌دهند.

این کارشناس مذهبی با تأکید بر اینکه در بسیاری از روایات ائمه اطهار (ع) مردم را به زیارت اهل قبور تشویق کرده‌اند، تصریح کرد: حضور در کنار مزار درگذشتگان تأثیر عمیقی بر تعامل انسان‌ها با یکدیگر دارد و موجب می‌شود که فرد به ارزش‌های اخلاقی و اعتقادی خود پایبند بماند و می‌تواند تلنگری جدی برای توجه به معاد و آخرت باشد.

ایمانی نیا بابیان اینکه مهم‌ترین پیام این ایام دل‌جویی و کنار گذاشتن کدورت‌ها در کنار قبور ازدست‌رفته‌مان است، خاطرنشان کرد: چراغ برات می‌تواند انسان را به سمت معنویت هدایت کند و او را متوجه پوچی دنیا سازد تا برای آخرت خود اندوخته‌ای فراهم کند.

وی با اشاره به اینکه گذشتگان نیازمند یاد زندگان هستند و چراغ برات ارتباط عاطفی بین نسل‌های گذشته، حال و آینده را ایجاد می‌کند، گفت: در فرهنگ اسلامی ارتباط بین زندگان و اموات قطع نمی‌شود و برخلاف فرهنگ غربی که برای گذشتگان ارزشی قائل نیست، فرهنگ اسلامی حتی پس از گذشت چندین نسل نیز یاد اموات را فراموش نمی‌کنند.

از خیرات برای اموات تا جشن میلاد

حجت‌الاسلام نوروزعلی قربانی نیز در گفتگو با خبرنگار «صبح توس»، با اشاره به اینکه ایام چراغ برات هم‌زمان با ایام ولادت امام زمان (عج) است، اظهار کرد: شیعیان به انتظار ظهور امام زمان اهمیت زیادی می‌دهند و بهترین عمل در این ایام را انتظار فرج می‌دانند.

رئیس اداره تبلیغات اسلامی قوچان با یادآوری تاریخچه قدیمی آئین چراغ برات و برگزاری این سنت در روستاها، گفت: در آن زمان که برق وجود نداشت، مردم برای چراغانی منازل خود از فانوس‌ها و چراغ‌ها استفاده می‌کردند و به نیت عید برات، این چراغ‌ها را روشن نگه می‌داشتند، این سنت از نسل‌های گذشته به فرزندان منتقل‌شده است.

وی ادامه داد: یکی دیگر از رسوم شب‌های چراغ برات این بود که مردم به سر قبور بستگان خود می‌رفتند و برای اموات خیرات می‌کردند تا با این اعمال اموات را در ثواب این عید دخیل کنند.

 قربانی بابیان اینکه آئین‌های این‌چنین تأثیر مثبتی بر نسل جدید خواهد داشت، افزود: یاد اموات در روایات سفارش شده که برای آن‌ها فاتحه و قرآن خوانده شود و هر عمل خیری که به نیت اموات انجام شود، به دست آن‌ها می‌رسد و موجب گشایش در عالم برزخ خواهد شد.

رئیس اداره تبلیغات اسلامی قوچان با اشاره به اینکه آخرین شب آئین چراغ برات مصادف با شب میلاد امام زمان (عج) است و از غروب این روز برنامه‌ها حول برگزاری جشن‌های میلاد خواهد بود، تصریح کرد: طبق برنامه‌ریزی‌های هرساله در شب میلاد تمامی هیئات‌های مذهبی قوچان جشن خواهند داشت که شامل مداحی، مولودی‌خوانی و نورافشانی است و برای چندمین سال متوالی در شام تولد امام زمان هم جشن یک کیلومتری خیابانی از میدان امام (ره) تا باغ ملی با حضور قریب به 20 هیئت مذهبی در قالب موکب‌های متنوع با برگزاری برنامه‌های شاد و مذهبی برگزار می‌شود که پایان‌بخش این آئین مذهبی در قوچان خواهد بود.

اطعام و خیرات برای اموات تأکید روایات ائمه اطهار

حجت‌الاسلام رضا حسن‌زاده نیز در گفتگو با خبرنگار ما اظهار کرد: در نیمه شعبان و روزهای منتهی به ولادت امام زمان (عج) مردم با عنوان شب‌های چراغ برات به یاد اموات خود خیرات می‌دهند تا روح درگذشتگان را شاد کنند.

این کارشناس مذهبی افزود: این سنت از گذشته‌ها در بین مردم این منطقه ریشه‌دار بوده و در استان‌های دیگر خیلی شناخته‌شده نیست اما به‌عنوان یک سیره حسنه نسل به نسل از نیاکان به‌جامانده و همچنان برگزار می‌شود.

وی با اشاره به اهمیت اطعام شیعیان امیرالمؤمنین گفت: در روایات ائمه اطهار تأکید زیادی بر سیر کردن مؤمنان و نیازمندان وجود دارد که از گذشته تابه‌حال بین بزرگان ما مرسوم بوده و انجام آن بسیار پسندیده است.

حسن‌زاده بیان کرد: اموات چشم‌انتظار خیرات هستند و در این آئین نیز توجه خاصی به خیرات و پذیرایی از دیگران شده است.

وی به نقل از مرحوم بلاغی استاد حوزه علمیه قوچان گفت: اگر مردگان اکنون چشم خود را باز کنند و بتوانند با ما صحبت کنند از ما می‌خواهند که حتی لقمه‌ای که در دهان داریم را برای آن‌ها خیرات بدهیم، چراکه در آن دنیا به‌شدت نیازمند این اعمال نیکو هستند.

این کارشناس مذهبی تأکید کرد: خیرات برای اموات نه‌تنها موجب آرامش روح درگذشتگان می‌شود، بلکه باعث تقویت روابط اجتماعی و همدلی در بین افراد جامعه نیز خواهد شد.

انتهای خبر/