به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «صبح توس»، برخی از ما بارها در مکالمات‌مان از ضرب‌المثل‌هایی مثل «یک دست صدا نداره»، «قربون دست بسیار، هم در خوردن هم در کار» و «همدلی از همزبانی بهتر است» استفاده کرده‌ایم اما «با حلوا، حلوا گفتن دهان شیرین نمی‌شود.» باید این ضرب‌المثل‌ها را به کار بست، باید زیر سایه زندگی مدرن‌مان، همدلی و یاوری پیشه کنیم.

و این روزها مردمان روستای تاریخی کنگ، همان نگین پلکانی در دل کوه‌های بینالود،کمر همت بسته‌اند و رسم دیرینه «یاوری» را احیا می‌کنند، یکی ماسه می‌آورد، دیگری سیمان، آن یکی بیل و کلنگ به دست می‌گیرد؛ آن‌ها بدون هیچ چشم‌داشتی و هیچ مزد و قراردادی به کمک هم می‌آیند تا خانه‌های یکدیگر را آباد کنند؛ کار با لبخند و صلوات آغاز می‌شود و با صفا و صمیمیت به پایان می‌رسد.

مردم این روستا با احیای سنت دیرینه‌ «یاوری»، روح تعاون را در کالبد تاریخ زنده می‌کنند. این سنت که روزگاری شالوده‌ ساخت‌وساز، معیشت و روابط انسانی در کنگ بود، امروز در قالب طرح‌های عمرانی و فرهنگی، جان تازه‌ای به روستا بخشیده است.

اخراجی‌ها با عشق، رسم یاوری را زنده کردند

محمدکاظم عاقبتی‌راد، یکی از چهره‌های قدیمی روستای تاریخی کنگ سخت مشغول کار است اما خستگی در چهره‌اش دیده نمی‌شود، گویی نیرویی از عشق به زادگاه در جانش جاری است. او می‌گوید: امروز، اهالی کنگ با یک فراخوان عمومی، دست‌به‌دست هم داده‌اند تا مسیر آرامستان روستا را آسفالت کنند. اینجا هیچ‌کس برای مزد نیامده؛ همه برای دل، برای خدمت، برای نام کنگ آمده‌اند.

او با شوق ادامه می‌دهد: در فرهنگ ما، این کار را «یاوری» می‌گویند؛ رسمی که ریشه در صداقت و صفای دل مردم دارد. زمانی اگر کسی می‌خواست خانه‌ای بسازد یا دیواری بالا ببرد، همه با میل و رغبت می‌آمدند. یکی سنگ می‌آورد، دیگری گل می‌زد، و دیگری با بیل و دلو کمک می‌کرد. هیچ‌کس نمی‌پرسید چه می‌دهد و چه می‌گیرد؛ مهم این بود که کارِ هم‌ولایتی زمین نماند.

عاقبتی‌راد با چشمانی که از خاطرات گذشته برق می‌زند، از روزگار بی‌ادعای قدیم یاد می‌کند و بیان می‌کند: آن زمان ماشین و جرثقیل نبود. اگر کسی تیر چوبی سنگینی می‌خواست جابه‌جا کند، ده‌ها نفر از اهالی زیر آن می‌رفتند، صدای «یا علی» در کوچه‌های کنگ می‌پیچید و دل‌ها گرم می‌شد. این همکاری، فقط یک کار عمرانی نبود؛ زندگی ما بود، عشق ما بود.

او می‌افزاید: چند سالی این سنت قشنگ به خاطر تغییر سبک زندگی کمرنگ شده بود، اما حالا دوباره زنده شده. حالا مردم با همان دل پاک و همان غیرت قدیمی آمده‌اند. برای آسفالت راه، برای ساخت مسجد، برای آبادی دل‌هایشان.

این ساکن روستای کنگ صدایش رنگی از افتخار می‌گیرد و بیان می‌کند: احیای یاوری یعنی زنده کردن قلب روستا. وقتی مردم کنار هم کار می‌کنند، فقط جاده ساخته نمی‌شود؛ دل‌ها هم به هم نزدیک می‌شود. ما به این یاوری افتخار می‌کنیم، چون این یعنی کنگ هنوز زنده است، هنوز نفس می‌کشد با همدلی و محبت مردمش.

عاقبتی‌راد می‌گوید: حدود پنج، شش ماه پیش، چند نفر از جوان‌ها تصمیم گرفتند گروهی درست کنند تا برای شادی مردم و آبادانی روستا کاری بکنند. اسمش را «اخراجی‌ها» گذاشتند؛ یعنی کسانی که شاید از دنیا و هیاهویش دل کنده‌اند، اما هنوز دلشان با مردم است.

او می‌گوید اعضای این گروه، هرچند ساده و بی‌نام‌ونشان، اما با دل‌های بزرگ و دستانی پُرکار، توانسته‌اند نشاط و همبستگی را دوباره در کنگ زنده کنند. از پیاده‌روی‌های دسته‌جمعی تا حرم مطهر رضوی، تا پخش شربت در جشن‌ها و برگزاری بازارچه‌های محلی؛ هر حرکتشان بوی صفا و دوستی می‌دهد. حتی در کارهای مذهبی و عمرانی هم حضور دارند؛ از تعمیر دیوار مسجد گرفته تا کمک در ساخت‌وسازهای عمومی.

این ساکن روستای کنگ با لبخندی از رضایت ادامه می‌دهد: اول کارها خیلی خودجوش بود، بدون برنامه، فقط از سر دل. اما کم‌کم این شور مردمی به حرکتی منسجم و اجتماعی تبدیل شد. حالا گروه اخراجی‌ها نه فقط برای شادی، که برای ساختن آینده کنگ تلاش می‌کنند.

او می‌گوید: وقتی مردم دلشان یکی شود، کوه را هم می‌شود جابه‌جا کرد. ما ایمان داریم همین همدلی می‌تواند پروژه‌های بزرگ‌تری را هم به ثمر برساند؛ شعار ما در گروه اخراجی‌ها ساده است: «همدلی و وحدت» می‌خواهیم کنگ را نه فقط با سنگ و خاک، بلکه با عشق بسازیم. سنت یاوری را ادامه می‌دهیم، چون باور داریم روستا وقتی زنده است که دل‌هایش به هم گره خورده باشد. ما اخراجی‌ها نیستیم، ما بازگشته‌ایم… به ریشه، به مردم، به خودِ کنگ.

«یاوری» میراثی که باید زنده بماند

علی‌محمد گیلاسی، یکی دیگر از ساکنان روستای کنگ است، ۷۵ سال سن دارد اما خستگی ناپذیر و با عشق بیل در دست گرفته و پا به پای جوانان زحمت می‌کشد. 

او می‌گوید: در قدیم، مردم روستا با همکاری و همدلی مثال‌زدنی در کارهای عمرانی شرکت می‌کردند. وقتی کسی قصد ساخت خانه‌ای داشت، اهالی خودجوش جمع می‌شدند، پشت‌بام را بالا می‌بردند، دیوار می‌ساختند و برای هم ناهار و شام تهیه می‌کردند. آن زمان نیازی به پول یا پیمانکار نبود؛ مردم قوی و باانرژی بودند و از دل و جان کار می‌کردند.

آقای گیلاسی بیان می‌کند: در گذشته رسم یاوری این بود که اگر کسی نیاز به کمک داشت، دیگران بی‌درنگ حاضر می‌شدند. حتی گاهی تا نیمه‌شب کار می‌کردند و صبح زود دوباره برمی‌گشتند تا کار نیمه‌تمام نماند. سفره‌های ناهار و شام با ساده‌ترین امکانات ولی با صفا و صمیمیت پهن می‌شد.

این پیرمرد پرتلاش اهل روستای کنگ از همت کم جوانان و نسل امروز گلایه می‌کند و می‌افزاید: الان مردم مثل گذشته توان بدنی ندارند و روابط اجتماعی هم تغییر کرده است، اما این فرهنگ نباید فراموش شود. اگر بزرگ‌ترها خودشان پیش‌قدم شوند و نسل جوان را همراه کنند، این سنت زیبا دوباره در همه روستاها رواج پیدا می‌کند.

او تأکید می‌کند: یاوری فقط ساخت خانه یا جاده نیست؛ یعنی همدلی، کمک بی‌منت و کنار هم بودن. این میراث گذشتگان ماست و باید کاری کنیم تا در نسل‌های بعد هم زنده بماند.

«یاوری»؛ سنت دیرینه و ماندگار مردم کنگ

در کوچه‌های باریک و سنگ‌فرش‌شده‌ی کنگ، هنوز بوی صفا و صمیمیت جاری است؛ همان عطری که از دل تاریخ می‌آید و در رفتار مردمش ریشه دارد. سیدعلی‌اصغر ترویج اسلامی، یکی از اهالی قدیمی این روستای تاریخی، با صدایی آرام اما سرشار از احساس از سنتی سخن می‌گوید که جانِ زندگی کنگ است؛ سنتی به نام «یاوری»

او می‌گوید: یاوری، فقط کمک کردن نیست؛ یعنی با دلِ خودت به میدان آمدن، یعنی شریک شدن در درد و شادی همسایه. در کنگ، اگر کسی گرفتار شود، پیش از آن‌که صدایی از او بلند شود، مردم خودشان می‌فهمند و می‌آیند. نه برای مزد، نه برای نام، که برای انسانیت.

ترویج اسلامی از خاطره‌ای تلخ اما پر از امید یاد می‌کند و می‌گوید: در سال ۱۳۹۹، کارخانه‌ام در آتش سوخت. دود و شعله همه‌جا را گرفته بود. کرونا هم بود و همه می‌ترسیدند. اما بیش از یک­هزار و 200 نفر از پیر تا جوان، زن و مرد، با ماسک و دستکش، و با دلی پر از عشق به یاری‌مان آمدند. من هرگز آن صحنه را فراموش نمی‌کنم، وقتی دیدم مردم با دست‌هایشان آتش را مهار می‌کنند، فهمیدم یاوری فقط یک رسم نیست، یک ایمان است.

او ادامه می‌دهد: اگر مردم نبودند، شاید دیگر هیچ‌وقت نمی‌توانستم ادامه بدهم. اما همان یاوری، همان عشق مردم، دوباره مرا سرپا کرد. امروز کارخانه‌ام کار می‌کند و هر بار که صدای دستگاه‌ها را می‌شنوم، یاد همان روز می‌افتم؛ روزی که مردم، امید را از زیر خاکستر برایم بیرون کشیدند.

ترویج اسلامی با نگاهی پر از غرور و محبت می‌گوید: یاوری، میراث ماست. چیزی که باید آن را مثل گنج حفظ کنیم و به فرزندانمان بسپاریم. چون تا وقتی مردم کنگ کنار هم باشند، هیچ آتشی، هیچ سختی‌ای، نمی‌تواند این روستا را از پا بیندازد.

احیای سنت «یاوری» در روستای تاریخی کنگ

محمدحسن حسین‌پور، رئیس جامعه بوم‌گردی خراسان رضوی و نایب‌رئیس بوم‌گردی کشور در گفتگو با خبرنگار ما از احیای سنت دیرینه «یاوری» در روستای تاریخی کنگ خبر می‌دهد و می‌گوید: این سنت قدیمی، مبنای معماری پلکانی و متراکم روستا بوده است، به‌گونه‌ای که در گذشته مردم هنگام ساخت خانه‌ها، با همیاری و همکاری جمعی در مدت کوتاهی خانه‌ها را بنا می‌کردند.

او بیان می‌کند: در گذشته اگر یکی از اهالی قصد ساخت خانه‌ای داشت، همه روستاییان با توجه به تخصص خود — از بنا و کارگر گرفته تا تأمین‌کننده مصالح — در کار ساخت‌وساز مشارکت می‌کردند. این روحیه همدلی و تعاون، بنیان اصلی معماری و زیست اجتماعی در کنگ بوده است.

نایب‌رئیس بوم‌گردی کشور با اشاره به اینکه این سنت در سال‌های اخیر به‌دلیل رویکرد درآمدمحور و ورود پول به روابط اجتماعی کمرنگ شده بود، اظهار می­کند: اکنون تلاش کرده‌ایم این رسم اصیل را احیا کنیم. پروژه بازسازی قبرستان تاریخی و ثبت ملی‌شده کنگ، نمونه‌ای از همین یاوری است که در آن مردم بدون چشمداشت مالی و با همدلی، در ساخت دیوارها، حصارها و مسیرهای دسترسی مشارکت دارند.

او می‌افزاید: در این طرح، هر فرد به‌اندازه توان خود کمک می‌کند؛ یکی سنگ می‌آورد، دیگری مصالح تهیه می‌کند و گروهی در محل مشغول کار می‌شوند. همه با احساس تعلق خاطر برای آبادانی روستای خود می‌کوشند.

حسین‌پور می‌گوید: بر اساس آخرین آمار، روستای کنگ حدود ۴۵۲ خانوار و نزدیک به ۱۵۰۰ نفر جمعیت دارد و تاکنون حدود ۱۰۰ نفر از اهالی به‌صورت داوطلبانه در طرح یاوری مشارکت کرده‌اند.

همدلی مردم کنگ در احیای طرح‌های عمرانی و حفظ بافت تاریخی

همچنین جواد نیک‌دل، رئیس شورای اسلامی روستای تاریخی کنگ نیز در گفتگو با خبرنگار صبح توس با اشاره به حضور پرشور و داوطلبانه مردم در فعالیت‌های عام‌المنفعه، می‌گوید: یکی از ویژگی‌های شاخص مردم کنگ، همدلی و مشارکت خودجوش در امور عمومی است. هر زمان که نیاز به اقدامی برای آبادانی روستا باشد، اهالی بدون انتظار از نهادهای دولتی، خودشان دست‌به‌کار می‌شوند.

او ادامه می‌دهد: امروز نیز جمعی از اهالی برای اجرای طرح آسفالت جاده ورودی روستا گرد هم آمده‌اند. با توجه به بافت پلکانی و تاریخی کنگ، این مسیر پیش‌تر شرایط مناسب برای آسفالت نداشت، اما اکنون مردم با تأمین مصالح و هزینه‌ها از محل مشارکت داوطلبانه، این مسیر را سامان‌دهی می‌کنند.

رئیس شورای اسلامی روستای تاریخی کنگ بیان می‌کند: مردم کنگ در هر شرایطی، از وقوع سیل و برف گرفته تا ساخت حسینیه، مسجد یا بازسازی قبرستان تاریخی روستا، همواره با روحیه یاوری و تعاون پای کار هستند. این فرهنگ همدلی باعث شده بسیاری از پروژه‌های عمرانی بدون اتکا به بودجه‌های رسمی به سرانجام برسد.

او با اشاره به وضعیت جمعیتی این روستای گردشگر‌محور، اضافه می‌کند: جمعیت ثابت کنگ حدود ۱۴۳۲ نفر است و به‌دلیل موقعیت توریستی آن، جمعیت شناور نیز در ایام مختلف سال افزایش می‌یابد. نکته قابل توجه این است که طی سال‌های اخیر روند مهاجرت معکوس در کنگ شکل گرفته و برخی خانواده‌ها دوباره به روستا بازگشته‌اند.

نیک‌دل با بیان اینکه این روستا ثبت ملی شده است، ادامه می‌دهد: در سال‌های اخیر با همکاری مردم، اقدامات متعددی برای حفظ بافت تاریخی، بهبود شبکه آب و فاضلاب، توسعه حمل‌ونقل و ارتقای امکانات رفاهی انجام شده است. همین خدمات باعث شده که مردم در روستا ماندگار شوند و مهاجرت معکوس افزایش یابد.

او می‌افزاید: در راستای اجرای طرح هادی روستا، حدود ۱۵ هکتار از اراضی ملی به محدوده روستا الحاق شده که تاکنون ۸۶ قطعه زمین آماده واگذاری در قالب طرح جوانی جمعیت و نهضت ملی مسکن است. از پارسال تاکنون نیز حدود ۲۰ خانوار جدید به جمعیت کنگ اضافه شده‌اند.

رئیس شورای اسلامی روستای تاریخی کنگ تأکید می­کند: مردم امروز نسبت به ارزش تاریخی و گردشگری روستای خود آگاهی پیدا کرده‌اند. اگر پیش‌تر نگاهشان به گردشگر نگاهی مزاحمتی بود، امروز آن را فرصتی برای رشد اقتصادی می‌دانند. این تغییر نگرش، نتیجه آگاهی‌بخشی و مشارکت جمعی در حفظ میراث فرهنگی و توسعه پایدار کنگ است.

این روزها جامعه تشنه یادآوری برخی رسوم‌ کهنه است، همچون رسم دیرینه یاوری که اتحاد و همدلی را به اوج می‌رساند و چه زیباست که شعار مشترک مردمان یک روستا این باشد: «یکی برای همه و همه برای یکی»

انتهای خبر/