سهم مردم بایگ از معادن عقیق تقریبا هیچ!

به گزارش خبرنگار گروه اقتصادی پایگاه خبری تحلیلی «صبح‌ توس»؛ شهرستان تربت‌حیدریه در جنوب خراسان رضوی در کنار بیش‌ترین تولید زعفران و ابریشم کشور دارای ظرفیت‌های بسیار غنی در حوزه‌های مختلف از جمله مواد معدنی است، اما زخم این معادن بر پیکره زندگی مردم روستاها نمایان شده‌ است.

در چهار بخش شهرستان شامل بخش مرکزی، بایگ، کدکن و رخ ۶۰ معدن فعال، نیمه‌فعال و غیرفعال وجود دارد اما تعداد قابل‌توجهی از اهالی روستاهای مجاور این معادن و بخشداران و دهیاران از نحوه فعالیت این معادن و آسیب‌هایی که به قنات‌ها، اراضی کشاورزی، جاده‌های روستایی و خانه‌های روستایی در اثر انفجار معادن وارد می‌شود شاکی هستند.

در شهر بایگ تربت‌حیدریه رگه عقیق از دل زمین بیرون آمده و به دلیل شرایط اقلیمی منطقه موجب شده که بهترین و باکیفیت‌ترین سنگ عقیق کشور در این منطقه برداشت شود، البته معادن طلا و گرانیت و دیگر سنگ‌های قیمتی نیز در پایتخت ابریشم کشور فعال است.

وجود آهن در عقیق تربت‌حیدریه رنگ این سنگ‌های معدنی را قرمز کرده، یعنی آن حالت شجری و درختی داخل سنگ بیشتر قرمز است، البته رنگ‌ سبز و زرد هم دارد اما بیشتر آن قرمز رنگ است.

این سنگ ارزشمند اکنون به هنری ثروت‌آفرین تبدیل شده و باعث ایجاد اشتغال برای علاقه‌مندان به هنر گوهرتراشی شده‌ است.

معادن عقیق بایگ تربت‌حیدریه یکی از معادن شش‌گانه مهم کشور به‌شمار می‌رود و بخش قابل‌توجهی از نیاز بازار مشهد را تٱمین می‌کند اما سهم مردم این خطه از خراسان رضوی تقریبا هیچ است.

معادنی که انفجارات و بسیاری دیگر از فعالیت آن‌ها زخمی‌ بر پیکره باغات، جاده‌ها، آب و هوا و در مجموع اکوسیستم طبیعی در روستاها گذاشته و مردم نیز ناراضی هستند.

هرچند ممکن است معادن حقوق و مطالبات دولتی خود را پرداخت کنند، در عین حال سهمی هم در ادای مسئولیت‌های اجتماعی دارند و باید به گونه‌ای باشد تا با حمایت و پشتیبانی از برخی پروژه‌های بر زمین مانده یا دیگر فعالیت‌ها حقوق عامه مردم هم را رعایت کنند.

آنچه که مسلم است معادن عقیق بابگ بخش قابل‌توجهی از بازار عقیق مشهد را تٱمین می‌کنند اما راه‌اندازی کارگاه‌های مختلف مرتبط با معادن عقیق در بخش بایگ می‌تواند یکی از آن دسته مسئولیت‌های اجتماعی باشد که نقشی در اشتغال‌زایی منطقه و ایجاد ارزش افزوده داشته باشد.

لزوم راه‌اندازی بازار تخصصی عقیق کشور در تربت‌حیدریه 

معاون استاندار و فرماندار تربت‌حیدریه در گفتگو با خبرنگار ما اظهار کرد: عقیق بایگ تربت‌حیدریه بهترین خاصیت رنگ‌پذیری را در سطح کشور دارد و به رنگ‌های طبیعی مختلفی مثل سفید و قرمز یافت می‌شود و با توجه به اهمیت موضوع و جلوگیری از خام‌فروشی این محصول سودآور، باید مراکزی تخصصی برای آموزش، تولید و عرضه ایجاد شود.

علی‌اکبر کی‌پور بیان کرد: سنگ‌های عقیق این منطقه بیشتر در سطح تپه‌ها پراکنده هستند و گاهی به‌صورت رگه‌ای در داخل سنگ سخت «بازالت» قرار دارد که باید با دستگاه‌های مکانیکی استخراج صورت گیرد.

وی افزود: بر همین اساس ضروری است علاوه بر برنامه‌ریزی برای ایجاد اشتغال و ارزش افزوده در گام نخست، نخستین بازار تخصصی عقیق کشور در این خطه راه‌اندازی شود.

کی‌پور ادامه داد: منطقه بایگ تربت حیدریه موقعیت مناسبی از نظر ظرفیت و تنوع ذخایر معدنی دارد و از مشهور‌ترین معادن آن می‌توان به معدن طلا، عقیق و گرانیت اشاره کرد.

فرماندار تربت‌حیدریه گفت: سنگ عقیق خاصیت درمانی دارد و در طب سنتی گفته‌ شده که سنگ عقیق برای تسکین درد و گرفتگی‌های عضلانی مناسب است، هم‌چنین به‌واسطه زیبایی‌اش در ساخت زیورآلات، کیف، تسبیح و مبلمان استفاده می‌شود.

معادن عقیق بایگ قابلیت برگزاری تورهای گردشگری ژئوتوریسم را دارد

رئیس اداره میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی تربت‌حیدریه در گفتگو با خبرنگار ما گفت: در این شهرستان بیش از ۱۰۰ نفر در حوزه تراش سنگ عقیق با هدف جلوگیری از خام‌فروشی فعال هستند.

علی محمدی اظهار کرد: سنگ عقیق با توجه به زیبایی و خاصیت درمانی‌اش می‌تواند به‌عنوان یک محصول تجاری مورد توجه قرار گیرد و با رونق گوهرتراشی، علاوه بر ایجاد فرصت شغلی در حوزه صنایع دستی، سالانه گردشگران زیادی را روانه این شهرستان خواهد کرد.

وی گفت: تماشای مراحل استخراج سنگ، تراش و رنگ‌آمیزی آن جذابیت بالایی دارد و یک جاذبه گردشگری محسوب می‌شود و قابلیت برگزاری تورهای گردشگری ژئوتوریسم را دارد.

طبق قانون باید درصدی از حقوق دولتی معادن در همان منطقه هزینه شود

رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت تربت‌حیدریه در گفتگو با خبرنگار ما گفت: حوزه اجرایی، عملیاتی و پشتیبانی معادن در سطح شهرستان انجام می‌شود، اما در عین حال صدور و تمدید پروانه‌ها و موضوعات مختلف در حوزه اکتشافات به‌عهده معاونت امور معادن استان است، البته بازدیدهای میدانی و نظارتی به‌صورت موردی همراه با کارشناسان در سطح شهرستان انجام می‌شود.

محمدرضا ملکی بیان کرد: در حال حاضر ۶۸ نوع ماده معدنی در کل کشور استخراج می‌شود که عمده‌ترین مواد معدنی موجود با عیار بالا در تربت‌حیدریه طلا، مس، سنگ‌آهن، کائولن (خاک نسوز)، مرمریت، کرومیت و آگات یا عقیق است.

وی افزود: تاکنون برای ۶۲ معدن در سطح شهرستان پروانه بهره‌برداری صادر شده‌ است اما حدود نیمی از آن‌ها معادل ۳۲ مورد در مرحله استخراج و فعالیت مستمر قرار دارد و نیمی دیگر به‌دلیل عدم عیار مناسب یا عدم حضور سرمایه‌گذار و یا اینکه در مرحله باطله‌برداری متوقف شده‌ است.

جلوگیری از خام‌فروشی از مطالبات جدی در حوزه معادن است 

رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت تربت‌حیدریه گفت: رویکرد سازمانی این است تا برای رفع مشکلات واحد‌های معدنی تلاش کنیم و قطعا یکی از مطالبات مورد تٱکید جلوگیری از خام‌فروشی است تا ضمن اشتغال‌زایی ارزش افزوده بالای آن در منطقه حفظ شود.

ملکی اضافه کرد: حقوق دولتی بر اساس نوع و مقدار برداشت در استان محاسبه و توسط معدن‌کاران پرداخت می‌شود و تمام اعتبارات این بخش برابر با تبصره ۶ ماده ۱۲ اصلاح قانون معادن وصولی کل معادن، مربوط به سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان است که طبق قوانین و مقررات و براساس طرح‌های قابل‌قبول در کمیته زیربنایی استان بررسی و اعتبار به شهرستان‌ها تخصیص داده می‌شود.

وی با اشاره به اینکه باید طبق قانون درصدی از پرداخت مطالبات دولتی معادن در همان منطقه هزینه شود، گفت: این موضوع وابسته به آماده بودن طرح یا پروژه‌ای در آن منطقه است که سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان با اولویت از محل پرداخت حقوق دولتی معادن اعتباری به آن منطقه تخصیص می‌دهند.

ملکی دیگر چالش حوزه معادن را نارضایتی مردم عنوان کرد و گفت: یکی از چالش‌های اصلی در حوزه معادن مزاحمت برای مردم است که بر اساس تبصره سه ماده ۱۲ قانون معادن مسئولیت با دادگستری‌ه ااست که پس از گزارش حوزه قضائی ورود پیدا می‌کند.

۱۰۰ واحد خانگی در حوزه عقیق و سنگ‌های قیمتی مشغول فعالیت هستند

رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت تربت‌حیدریه در خصوص معادن عقیق بایگ گفت: به‌دنبال آن هستیم تا محصولات در شهرستان فرآوری و کارگاه‌های سنگ‌های زینتی و تزئینی راه‌اندازی شود.

ملکی بیان کرد: سرمایه‌گذاری در این حوزه هزینه‌بر و شرایط خاصی دارد، بنابراین ۱۰۰ واحد خانگی در حوزه گوهرتراشی و سنگ‌های تزئینی با هماهنگی میراث‌ فرهنگی در حال فعالیت هستند.

وی یادآور شد: برداشت معادن عقیق خیلی زیاد نیست و تنها ۱۰ نفر اشتغال‌زایی داشته و به‌صورت سنتی مشغول به فعالیت هستند.

به گفته ملکی، حدود ۲۴ ماده معدنی در تربت‌حیدریه توجیه اقتصادی برای استخراج دارد، اما چالش‌ها و موانع پیش‌ روی سرمایه‌گذران و کارآفرینان باعث کم رونق شدن حوزه معادن در سطح این شهرستان شده‌ است.

انتهای خبر/