انقلاب اسلامی؛ پایان شکاف طبقاتی در آموزش

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «صبح توس»، تمدن‌سازی به عنوان آرمانی بلندپروازانه و هدف نهایی نظام جمهوری اسلامی ایران، همواره در کانون توجه مسئولان و سیاست‌گذاران کشور قرار داشته است و از زمان پیروزی انقلاب اسلامی، ایران گام‌های بزرگی در مسیر ساختارسازی و ایجاد دولت و جامعه اسلامی برداشته است. 

در این مسیر، آموزش و تحقیقات به عنوان دو رکن اساسی، نقش بی‌بدیلی در تحقق این آرمان ایفا می‌کنند. 

در مصاحبه پیش‌رو، احسان عظیمی راد، سخنگوی کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس شورای اسلامی و نماینده مردم مشهد و کلات به اقدامات مجلس در حمایت از نخبگان، تحولات نظام آموزشی پس از انقلاب و چشم‌انداز پیشرفت حوزه‌هایی مانند هوش مصنوعی اشاره کرده است. این گفت‌وگو نگاهی عمیق به مسیر پیش‌روی ایران در راستای تحقق تمدن نوین اسلامی دارد.

در مورد اهمیت تمدن‌سازی در نظام جمهوری اسلامی و نقش آموزش و تحقیقات در این فرآیند توضیحاتی بفرمایید.

تمدن‌سازی آخرین مرحله‌ای است که ما در راستای اهداف تشکیل نظام مقدس جمهوری اسلامی به دنبال آن هستیم. اگر شکل‌گیری انقلاب را به عنوان نقطه آغاز در نظر بگیریم، پس از آن ساختارسازی در نظام جمهوری اسلامی انجام شد و امروز در کنار تشکیل دولت اسلامی و جامعه اسلامی، به سمت امت واحده اسلامی یا همان تمدن نوین اسلامی حرکت می‌کنیم. این فرآیند نیازمند لحاظ کردن تمام ویژگی‌ها و شاخص‌های مبتنی بر ایدئولوژی ناب اسلامی و الگوهایی است که امام راحل و رهبر عزیز انقلاب ارائه کرده‌اند.

در حوزه تمدن‌سازی، موضوعات گوناگونی دخیل هستند. اقتصاد پویا، سیاست مقتدرانه و آگاهانه مبتنی بر آرمان‌ها و ارزش‌های اصیل اسلامی، فرهنگ غنی و تدابیری که بر اساس حاکمیت دین مبین اسلام و حاکمیت الله شکل می‌گیرد، همگی در این فرآیند نقش دارند. اما یکی از مهم‌ترین عوامل، حوزه آموزش و تحقیقات است. رهبر عزیز انقلاب جمله معروفی دارند که می‌فرمایند: "العلم سلطان". علم اقتدارآفرین است و قدرت می‌آورد. اگر امروز می‌بینیم که کشورهایی مانند آمریکا و بسیاری از کشورهای اروپایی حرفی برای گفتن دارند، دلیلش پیشتازی آن‌ها در عرصه علم است.

جمهوری اسلامی ایران در عرصه علم عملکرد قوی و مقتدرانه‌ای داشته است و ما همواره یک ایران قوی بوده‌ایم. اما متأسفانه به دلیل حضور نظام‌های شاهنشاهی در گذشته، این پیشتازی تا حدی دچار عقب‌گرد شد و کشورهای آمریکایی و اروپایی گوی سبقت را ربودند. دلیل این امر پیشتازی آن‌ها در حوزه آموزش، تحقیقات و فناوری است. آن‌ها توانستند در این زمینه‌ها موفق عمل کنند و به پیشرفت‌های چشمگیری دست یابند.

نقش آموزش و تحقیقات در تمدن‌سازی آینده چیست؟

آموزش و تحقیقات نقش بسیار مهمی در تمدن‌سازی آینده دارند. رشد و تعالی فرزندان ما و نیروهای متخصص از طریق آموزش موفق، فعال و مهارت‌محور شکل می‌گیرد. این نکته بسیار حائز اهمیت است. ما نقش آموزش را به عنوان تربیت‌کننده نسل آینده و مهارت‌محور می‌دانیم. همچنین، تحقیقات نقش بی‌بدیلی در تبدیل ایده‌ها به فناوری، فناوری به محصول و محصول به ثروت دارد. این فرآیند می‌تواند در تمدن‌سازی آینده نقش بسیار جدی و بارزی ایفا کند.

برای دستیابی به تمدن نوین اسلامی، باید به آموزش و تحقیقات به عنوان دو رکن اساسی توجه ویژه‌ای داشته باشیم. این دو حوزه نه تنها نیروهای متخصص و کارآمد تربیت می‌کنند، بلکه با تبدیل ایده‌ها به فناوری و ثروت، پایه‌های تمدن آینده را محکم می‌سازند. امیدواریم با تلاش‌های همه‌جانبه، بتوانیم به اهداف بلند نظام جمهوری اسلامی در این زمینه دست یابیم.

شرایط کشور ما با توجه به دشمنی‌های گسترده و تحریم‌های ظالمانه، حرکت به سمت تمدن‌سازی را سخت کرده است. رژیم استعمارگر آمریکا و همراهان اروپایی‌اش تلاش می‌کنند کشور ما را تحت فشار و تحریم نگه دارند. این موانع، رسیدن به آرمان اصلی ما را دشوار کرده است. اما ظرفیت‌های گوناگون کشور، از جمله منابع انسانی بااستعداد، منابع طبیعی غنی و فرصت‌های موجود، می‌توانند ما را به تمدن‌سازی نزدیک کنند.

ما مشکلات عدیده‌ای در عرصه‌های اقتصادی، سیاسی و جناح‌بازی‌ها داریم که همواره مانع پیشرفت کشور بوده‌اند. اما مزایا و رویکردهای مثبت بسیاری نیز وجود دارد که می‌تواند به تقویت وضعیت فعلی و حرکت به سمت تمدن‌سازی کمک کند. تقویت زیرساخت‌های مثبت و رویکردهای سازنده می‌تواند ما را به این هدف نزدیک‌تر کند.

نقش نخبگان و مسئولان در این فرآیند چیست؟

رهبر عزیز انقلاب و مسئولان نظام با بازدید از نمایشگاه‌هایی مانند نمایشگاه پیشگامان، اعتماد متقابل بین نخبگان و مسئولین را تقویت می‌کنند. مسئولان می‌توانند مشکلات نخبگان را به طور مستقیم بشنوند و دستورات لازم برای رفع این مشکلات را صادر کنند. اگر مشکلات نخبگان که در خط مقدم تولید و پیشرفت هستند، شنیده و حل شود، این اعتماد متقابل می‌تواند انگیزه آن‌ها را افزایش دهد و حضورشان در عرصه تولید و حرکت به سمت تمدن‌سازی را تقویت کند.

مجلس شورای اسلامی هر کاری که تاکنون لازم بوده برای حمایت از نخبگان انجام داده است. در مواردی که نیاز به وضع قوانین بوده، قوانین لازم را تصویب کرده و در مواردی که نیاز به اصلاحات بوده، اصلاحات انجام داده است. مجلس تلاش کرده تا با ارائه لوایحی توسط دولت‌ها، موضوع حمایت از نخبگان را در دستور کار خود قرار دهد. بنیاد ملی نخبگان نیز تأسیس شده و در صورت نیاز به تصویب قوانین جدید، مجلس آمادگی لازم را دارد. قانون جهش تولید دانش‌بنیان که در دوره گذشته مجلس تصویب شد، یکی از قوانین مترقی است که نقش بی‌بدیل قانون‌گذاری در حمایت از نخبگان و فناوران را نشان می‌دهد. مجلس در دوره جدید نیز آمادگی دارد تا در صورت نیاز، قوانین جدیدی برای حمایت از نخبگان تصویب کند و بر اجرای قوانین گذشته نظارت فعالانه داشته باشد.

در مورد وضعیت عدالت آموزشی پس از انقلاب اسلامی، چه تحولاتی رخ داده است؟

وضعیت حرکت آموزشی ما در حوزه عدالت پس از انقلاب شکوهمند اسلامی با قبل از انقلاب قابل مقایسه نیست. قبل از انقلاب، شکاف طبقاتی جدی در نظام آموزشی وجود داشت؛ مدارس خاصی برای نظام شاهنشاهی و دربار در نظر گرفته می‌شد و مدارس دیگری برای عموم مردم. این فاصله امکانات، شکاف طبقاتی عمیقی ایجاد می‌کرد. الحمدلله این رویکرد پس از انقلاب برداشته شد. البته ما هنوز درگیر تفاوت بین مدارس هستیم؛ مدارس دولتی، روستایی، عشایری، غیرانتفاعی، سمپاد و تیزهوشان وجود دارند که نشان‌دهنده اختلافات هستند. اما نگاه حاکمیت پس از انقلاب، ایجاد شکاف نیست. هرچند عملکرد برخی موارد این شکاف را نشان می‌دهد، اما اعتقاد حاکمیت و قوانین ما این را تأیید نمی‌کند.

آیا می‌توان گفت عدالت آموزشی پس از انقلاب افزایش یافته است؟

بله، قطعاً عدالت آموزشی پس از انقلاب بیشتر شده است. این افزایش در حوزه‌های مختلفی مانند جذب معلمین، به‌کارگیری معلمان، گسترش مدارس و توزیع عادلانه‌تر امکانات مشهود است. پس از انقلاب، مدارس خاصی برای فرزندان مسئولین وجود ندارد و هر کسی می‌تواند در هر مدرسه‌ای تحصیل کند. اما با این حال، هنوز با وضعیت مطلوب فاصله زیادی داریم و باید عدالت آموزشی به معنای واقعی کلمه محقق شود. این هدف نیازمند تلاش بیشتر برای کاهش تفاوت‌ها و رساندن آن‌ها به حداقل ممکن است.

در مورد موضوع بی‌سوادی و کم‌سوادی، چه اقداماتی انجام شده است؟

یکی از افتخارات نظام جمهوری اسلامی، ریشه‌کن کردن فقر مطلق و کاهش چشمگیر بی‌سوادی است. قبل از انقلاب، آمار بی‌سوادی بسیار بالا بود، اما پس از انقلاب، توانستیم بی‌سوادی مطلق را به میزان قابل توجهی کاهش دهیم. امروز آمار بی‌سوادان مطلق در کشور حدود ۹ میلیون نفر است که هرچند عدد بزرگی است، اما نسبت به گذشته بهبود چشمگیری داشته‌ایم. حمایت از سازمان نهضت سوادآموزی و جذب معلمین نهضتی از جمله اقداماتی است که انگیزه‌ها را برای کاهش بی‌سوادی افزایش داده است. هدف نهایی ما این است که آمار بی‌سوادی را در کشور به صفر برسانیم و این نیازمند تلاش‌های بیشتر در آینده است.

برای رسیدن به هدف ریشه‌کن کردن بی‌سوادی در کشور، چه اقداماتی باید انجام شود؟

برای رسیدن به این هدف، باید حمایت از سازمان نهضت سوادآموزی و جذب معلمین نهضتی ادامه یابد. همچنین، برنامه‌ریزی‌های دقیق‌تر و اجرای سیاست‌های مؤثر در مناطق محروم و روستایی ضروری است. مجلس شورای اسلامی نیز آمادگی دارد تا در صورت نیاز، قوانین جدیدی برای حمایت از این برنامه‌ها تصویب کند و بر اجرای قوانین گذشته نظارت فعالانه داشته باشد. امیدواریم با تلاش‌های همه‌جانبه، بتوانیم به هدف ریشه‌کن کردن بی‌سوادی در کشور دست یابیم.

برخی رشته‌ها مثل رشته‌های فنی مهندسی اقبال کمتری نسبت به رشته‌های علوم انسانی و پزشکی دارند این هشدار را سال‌ها قبل رهبری داده بودند برای رفع این مشکل مجلس چه اقداماتی انجام داده است؟

مجلس هر کاری که بتواند برای افزایش علاقه و تمایل دانش‌آموزان به حضور در رشته‌های فنی و مهندسی انجام دهد، انجام خواهد داد. این وظیفه قانونی مجلس است. اما در این زمینه، نقش دولت نیز بسیار مهم است، زیرا این موضوع بیشتر جنبه اجرایی دارد. دولت باید لوایحی را ارائه دهد تا مجلس آن‌ها را تصویب کند و زمینه استقبال بیشتر دانش‌آموزان از رشته‌های فنی و مهندسی فراهم شود. همچنین، مجلس می‌تواند در قالب طرح‌هایی وارد عمل شود. ما با مرکز پژوهش‌های مجلس این موضوع را در میان می‌گذاریم و کار کارشناسی انجام می‌دهیم تا ببینیم آیا مجلس می‌تواند طرحی ارائه دهد یا دولت باید لایحه‌ای را ارائه کند. این موضوع قطعاً مورد توجه مجلس است و انشالله به زودی کار کارشناسی جدی روی آن انجام خواهد شد.

به نظر شما، چرا تمایل دانش‌آموزان به سمت رشته‌هایی مانند پزشکی و علوم تجربی بیشتر شده است و چگونه می‌توان این روند را تغییر داد؟

یکی از دلایل این موضوع، بحث فرهنگی است که در بین مردم وجود دارد. متأسفانه جهت‌گیری دانش‌آموزان به سمت رشته‌های خاص مانند پزشکی و علوم تجربی بیشتر شده است. این یک مسئله فرهنگی است که باید به آن توجه ویژه‌ای شود. ما باید با ورود قانونی و فرهنگ‌سازی مناسب، این مشکل را برطرف کنیم. هدف این است که دانش‌آموزان به سمت رشته‌های مورد نیاز کشور، از جمله فنی و مهندسی، هدایت شوند. این نیازمند تلاش‌های هماهنگ بین مجلس، دولت و نهادهای فرهنگی است تا انگیزه‌های لازم برای انتخاب این رشته‌ها در دانش‌آموزان ایجاد شود.

فرهنگ‌سازی یکی از کلیدی‌ترین اقدامات در این زمینه است. ما باید با استفاده از ابزارهای مختلف مانند رسانه‌ها، برنامه‌های آموزشی و مشاوره‌های تحصیلی، دانش‌آموزان و خانواده‌های آن‌ها را با مزایای رشته‌های فنی و مهندسی و نقش آن‌ها در پیشرفت کشور آشنا کنیم. همچنین، باید موفقیت‌های افرادی که در این رشته‌ها فعالیت می‌کنند را بیشتر معرفی کنیم تا الگوهای مناسبی برای دانش‌آموزان ایجاد شود. این فرهنگ‌سازی باید به‌گونه‌ای انجام شود که دانش‌آموزان به‌طور طبیعی به سمت رشته‌های مورد نیاز کشور جذب شوند.

در مورد وضعیت پیشرفت آموزشی کشور قبل و بعد از انقلاب، چه تحولاتی رخ داده است؟

با گذشت ۴۶ سال از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی، شاهد رشد چشمگیری در تعداد دانشگاه‌ها، دانش‌آموزان، دانشجویان، اساتید و رشته‌ها و مقاطع تحصیلی بوده‌ایم. زمینه برای حضور همه دانش‌آموزان و دانشجویان در تحصیل و تدریس در دانشگاه‌ها فراهم شده است. این موضوع نشان می‌دهد که آموزش در جمهوری اسلامی ایران پس از انقلاب پیشرفت‌های خیره‌کننده‌ای داشته است. ما در حال پرورش نسل مهارت‌محورتری هستیم، هرچند مشکلاتی نیز وجود دارد که باید حل شوند. حرکت به سمت دانشگاه‌های کارآفرین و تمدن‌ساز (نسل سوم و چهارم دانشگاه‌ها) در دستور کار قرار گرفته و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری باید به این سمت حرکت کند. همچنین، مدارس ما نیز باید به سمت آموزش‌های مهارت‌محور پیش بروند تا استعدادها و خلاقیت‌های دانش‌آموزان احیا شود.

در حوزه هوش مصنوعی، چه اقداماتی برای پیشرفت این فناوری در کشور انجام شده است؟

در حوزه هوش مصنوعی، با توجه به تأکیدات اخیر رهبر عزیز انقلاب، توجه مسئولین به این حوزه بیشتر جلب شده است. از تشکیل سازمان ملی هوش مصنوعی گرفته تا وضع قوانین لازم در مجلس شورای اسلامی، اقدامات مهمی در حال انجام است. مجلس و دولت در کنار هم در حال فراهم کردن زیرساخت‌های لازم برای پژوهشگران حوزه هوش مصنوعی هستند. این شامل تأمین تجهیزات سخت‌افزاری، اختصاص بودجه مناسب و ایجاد زمینه‌های ماندگاری متخصصین در کشور است تا از مهاجرت آن‌ها جلوگیری شود. همچنین، حمایت از شرکت‌های داخلی برای تولید نیازهای مرتبط با هوش مصنوعی نیز در دستور کار قرار دارد. این اقدامات نیازمند سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی دقیق است که قطعاً مجلس و دولت به آن توجه دارند.

با توجه به استعدادهای جوانان نخبه ایرانی و برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده، امیدواریم در حوزه هوش مصنوعی نیز پیشتازی خود را به جهانیان نشان دهیم. ما باید با همکاری بین مجلس، دولت و بخش خصوصی، زیرساخت‌های لازم را فراهم کنیم و از متخصصین این حوزه حمایت کنیم تا ایران بتواند در این زمینه به جایگاه مناسبی در سطح جهانی دست یابد. انشالله با تلاش‌های همه‌جانبه، شاهد پیشرفت‌های چشمگیر در این حوزه خواهیم بود.

انتهای خبر/