آشنایی با دیار علم و عرفان

به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی پایگاه خبری تحلیلی «صبح توس»؛ شهر تربت‌جام، مرکز شهرستان تربت‌جام است و در استان خراسان رضوی واقع شده است؛ فاصله این شهر با مرکز استان یعنی شهر مشهد در حدود ۱۶۰ کیلومتر است. 

تربت‌جام که در گذشته با نام‌هایی همچون «بوزجان»، «بوزیگان»، «زام»، «جام» و «تربت شیخ جام» نیز شناخته می‌شده است، در حال حاضر و بر اساس آخرین سرشماری‌های انجام گرفته در حدود ۹۵ هزار نفر جمعیت دارد و مساحت آن بالغ بر 8 هزار و 184 مترمربع است؛ نزدیک‌ترین شهرها به تربت‌جام از جنوب، شهر تایباد و از شمال شهر فریمان هستند.

تربت‌جام میزبان طیف گوناگونی از اقوام مردم است که مهم‌ترین آن‌ها فارس‌ها، ترکمن‌ها، اعراب و بلوچ‌ها هستند ولی زبان غالب مردم این شهر فارسی است.

تاریخچه تربت‌جام

تربت‌جام از دیرباز از نظر تاریخی، فرهنگی و بازرگانی اهیمت زیادی داشته است؛ این شهر در زمان حکومت صفوی از نظر نظامی نیز اهمیت فراوانی پیدا کرد هرچند در اواخر دوره صفویه مورد حمله افغان‌ها و اوزبک‌ها قرار گرفت ولی با درایت «نادر قلی افشار» همچون سایر شهرهای شرقی ایران از دست یورش برندگان آزاد شد؛ این شهر در زمان حکومت قاجاریه نیز روزهای بسیار دشواری را سپری کرد؛ بناهای تاریخی زیادی از دوران‌های مختلف در این شهر بر جای مانده است که به آن‌ها اشاره خواهیم کرد.

آداب و رسوم مردم تربت‌جام

یکی از مهم‌ترین نمودهای فرهنگی تربت‌‌جام، موسیقی آن است که از قدمت بسیار زیادی برخوردار است؛ از میان تمام سازها، ساز «دوتار» رایج‌ترین ساز در میان مردمان تربت‌ جام است و آن‌ها مهارت خوبی در نواختن این ساز دارند؛ موسیقی این شهر ریشه در آداب و رسوم کهن آن دارد؛ موسیقی آوازی تربت‌جام دارای شاخه‌هایی همچون «منظومه‌خوانی»، «صلوات‌خوانی»، «دوبیتی‌خوانی» و موارد بسیار دیگر است.

از دیگر نمود‌های فرهنگی مردم تربت‌ جام، رقص‌های محلی آن‌هاست که انواعی همچون «هتم»، «هپل‌بازی» و «چوب‌بازی» دارد و از دیرباز در این منطقه رواج داشته است.

مردم تربت‌جام لباس محلی زیبایی نیز دارند؛ لباس محلی مردان تربت‌جام از یک «مندیل» که روی یک «کلاه قرص» قرار می‌گیرد و روی سر گذاشته می‌شود به‌علاوه لباسی به نام «واسکت» یا «چل تریزه» بر تن و همچنین شلوارهای گشادی که به آن‌ها «تنبان» نیز گفته می‌شود، تشکیل شده است؛ به‌علاوه این‌ها کشاورزان ممکن است از یک «شال کمر» در ناحیه کمر و یک «پتک» روی ساق پا نیز استفاده کنند؛ کفش مورد استفاده آنان نیز «گالش» نام دارد؛ در مورد پوشش سنتی بانوان تربت‌جام نیز باید گفت که این پوشش شامل یک «چارقد» به رنگ سفید و یک دستمال سر به نام «لچک» روی سر و یک لباس دوره چین زیبا بر تن است.

صنایع دستی و سوغات تربت‌جام

فعالیت‌های مرتبط به صنایع دستی نیز در تربت‌جام انجام می‌گیرد؛ «قالی‌بافی»، «کرباس بافی»، «خورجین بافی» و ساخت ظروف سفالی فقط تعدادی از صنایع دستی این شهر و مردم هنرمند آن هستند؛ قالی‌های بافته شده در تربت‌جام حتی به کشورهای دیگر نیز صادر می‌شوند.

شاید معروف‌ترین سوغات شهر تربت‌جام، خربزه آن باشد که توصیه می‌کنیم حتما امتحان کنید؛ همچنین قالی‌های بسیار زیبایی در تربت‌جام بافته می‌شود که می‌تواند نظر شما را جلب کند؛ از سایر سوغاتی‌های تربت‌جام نیز می‌توان به «زعفران» و «چادر سنتی» اشاره کرد؛ در سفر به تربت‌جام حتما یکی از این یادگاری‌ها را از آن جا تهیه کنید.

غذای محلی تربت‌جام

از جمله غذاهای محلی شهر تربت‌جام می‌توان به «اشکنه قورمه»، «کمه جوش»، «گوره ماست»، «رشته پلو با گوشت»، «بلغورپلو»، «آش کشک»، «آش خلوک»، «آش زیربار» و «آش قره‌قروت» اشاره کرد؛ در سفر به تربت‌جام حتما غذاهای محلی آن را امتحان کنید و از طعم کم‌نظیر آنان لذت ببرید.

جاذبه‌های دیدنی تربت‌جام

از شاخص‌ترین آثار تاریخی و جاهای دیدنی تربت‌جام می‌توان به «آرامگاه شیخ احمد جامی» در شمال غرب تربت‌جام، «آرامگاه شاه قاسم انوار» از صوفیان بزرگ، «سنگ قبر صدوقی»، «مسجد زیرزمینی»، «مدرسه امیر شاه ملک»، «گنبد فیروزشاهی»، «مسجد کرمانی» از زیباترین مساجد قرن هشتم هجری، «مسجد عتیق»، «برج علی آباد»، «مسجد جامع نو»، «رباط سمنگان» و «رباط جام» اشاره کرد.

باغ کشمیر که یک ناحیه متشکل از تپه ماهورهای زیبا است، از بهترین جاذبه‌های طبیعی است که در ۵۵ کیلومتری شمال تربت‌جام قرار دارد و مملو از جنگل‌های پسته وحشی است و به همین دلیل تبدیل به یک منطقه حفاظت‌شده جنگلی شده است؛ از سایر جاذبه‌های طبیعی تربت‌جام نیز می‌توان به «آبشار بردو» در غرب روستای «شورآب علیا» و «پلنگ آبه» در ۲۰ کیلومتری جنوب تربت‌جام اشاره کرد که منظره بسیار دل‌انگیز و باصفایی است.

انتهای خبر/