به نام ناترازی به کام گرانی

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «صبح توس»، حسن ضیایی، مدیر مسئول پایگاه خبری تحلیلی صبح توس در یادداشتی به بحث ناترازی انرژی و تأثیر آن در اقتصاد پرداخت و نوشت:

«- الو سلام بابا خوبی؟
+ سلام عزیز بابا خوبم قربونت، شما چطوری؟ چه خبر؟
- بابا میشه زودتر بیای؟
+ چرا بابایی چه شده؟
- هیچی نشده برق رفته هوا داره تاریک میشه، با مامان و داداش تنهاییم، میشه زودتر بیای؟
و ....»

مکالمه محاوره بالا مکالمه‌ای آشنا برای همه مردم است، مادر، همسر، فرزند و هر عزیز دیگری برخی روزهای مشخص و شاید بعضی وقت‌ها نامشخص تماس می‌گیرند و از قطع شدن برق اطلاع می‌دهند. اما ناترازی فعلی در تولید رخ داده و یا در مصرف؟ و آیا فقط در برق است و یا سایر حامل‌های انرژی را نیز شامل می‌شود؟

بر کسی پوشیده نیست که ناترازی در تولید و مصرف آب، برق، گاز، بنزین و گازوئیل وجود دارد یعنی تولید کم و مصرف زیاد و شاید همراه با اسراف است و سوال اصلی این روزها همین است که با ناترازی چه کنیم؟

پاسخ‌های فراوانی وجود دارد ولی اصلی‌ترین پاسخ راهکار افزایش قیمت است که به آن می‌پردازیم.

قبل از اینکه وارد مسئله ناترازی سمت مصرف شویم پرداختن به این موضوع ضروری است که همه گروه‌های اقتصادی به ناترازی سمت تولید اذعان دارند چراکه دولت‌های مختلف از برنامه‌های توسعه انرژی عقب هستند ولی این عقب‌افتادگی با توجه به میزان مصرف بخش صنعتی و خانگی تا زمانی که تولید انرژی به سطح استاندارد برسد، نیاز به مدیریت دارد و از همین رو داشتن برنامه مدیریت ناترازی در سمت مصرف الزامی است.

پیشنهاددهندگان راهکار قیمتی ناترازی انرژی بر این باورند که انرژی در ایران تقریباً رایگان در اختیار مردم گذاشته می‌شود و بر همین اساس اگر قیمت حاضر به قیمت جهانی برسد، مصرف‌کننده به صورت خودکنترل اقدام به کاهش مصرف می‌کند. در وهله اول این سخن بسیار زیباست و جامعه خودکنترل را برای ذهن مخاطب ترسیم می‌کند ولی نکات جدی در خصوص راه حل قیمتی وجود دارد که به آن‌ها می‌پردازیم:

قبل از پرداختن به هر نقدی باید گفت طبق آمار متوسط متراژ خانه‌های مسکونی در ایران بین ۸۵ تا ۱۰۰ متر است یعنی واحدهای مسکونی یک یا دو خوابه آپارتمانی، آیا در این متراژ مردم توان مصرف زیاد و یا اسراف دارند؟

در یک واحد مسکونی که مجموعاً یخچال، فریزر، جاروبرقی، ماشین لباسشویی و ظرفشویی، اتو، موج‌پز «مایکرویو»، تلویزیون و از همین دست وسایل وجود دارد چطور می‌توان بیش از الگوی کنتور «۵۵۰۰ وات و ۲۵ آمپر» مصرف کرد، کنتورهای شهری بیش از این حد پاسخ نمی‌دهند و قطع می‌شوند.

در خصوص آب نیز چطور می‌توان با وجود یک حمام، دستشویی و ظرف‌شویی بیش از حد مجاز استفاده کرد، دبی ورودی آب به منازل شهری با وجود لوله ۲ بسیار محدود است، برای سایر حامل‌های انرژی نیز از این دست مثال‌ها فراوان وجود دارد که اصلاً آحاد مردم نمی‌توانند بیش از حد مشخصی مصرف کنند، پس ناترازی در سمت مصرف کجا اتفاق می‌افتد؟

چندی پیش کلیپی منتشر شد مبنی بر اینکه ویلایی در ولنجک تهران یک میهمانی برگزار شده است و استخر روباز این واحد مسکونی در هوای صفر درجه، به دمای ۲۰ درجه رسیده و آب آن را گرم کرده‌اند!

یا مثلا یکی از دوستان تعریف می‌کرد و می‌گفت: «در فصل سرما وارد یکی از ادارات دولتی شدیم، به قدری دمای اتاق‌های این اداره بالا بود که من مجبور شدم با همان کاغذهای دستم خودم را باد بزنم!»

باید به این نکته توجه کرد که برای اولین بار در طول تاریخ بشر وضع زندگی فقرا و اغنیاء از نظر دسترسی به رفاهیات در یک تراز قرار گرفته است و باید از این فرصت در جهت رشد بیش‌از پیش عدالت اجتماعی استفاده کرد.

حال اگر راهکار قیمتی پیاده‌سازی شود اولین قدم این است که آحاد مردم می‌بایست از میزان مصرف فعلی که حداقل رفاه را تأمین کرده است بکاهند هرچند ناترازی تا حدودی جبران می‌شود ولی میزان رفاه جامعه کاهش پیدا می‌کند.

چوب اسراف‌کاران بر سر مصرف‌کنندگان

لطیفه‌ای است که می‌گوید:

«روزی شخصی را پای چوبه دار آوردند و گفتند: آخرین آرزوی خود را بگو
+ گفت: چرا می‌خواهید مرا اعدام کنید؟
- گفتند: برای اینکه درس عبرت دیگران بشوی
+ گفت: نمی‌شود دیگران اعدام کنید تا درس عبرت من شوند!؟»

راهکار قیمتی در این روزها دقیقاً همین کار را می‌خواهد بکند چون جلوی عده‌ای بدمصرف را نمی‌گیریم و در سمت مصرف دچار ناترازی هستیم، حال به‌جای آنکه این افراد تنبیه شوند، آحاد مردم تنبیه می‌شوند، در حالی که با افزایش هزینه اتفاق خاصی برای بدمصرف نمی‌افتد بلکه فرد اسراف‌کار برای بدمصرفی می‌بایست بیشتر هزینه کند در این شرایط برای کسی در منطقه‌ای از تهران که هر مترمربع آن ۳۰۰ میلیون تومان است دمای یک استخر روباز را در دمای صفر درجه ۲۰ درجه گرم می‌کند آیا فرق دارد که پول انرژی از ۱۰ میلیون تومان ۵۰ میلیون تومان شود و یا برای اداره‌ای که پول انرژی خود را تهاتر می‌کند فرقی دارد تهاتر یک‌صدم درصد مطالبات خودش باشد یا دوصدم درصد؟

روش قیمتی شاید در حوزه رفع ناترازی به صورت محدود و موقتی اثرگذار باشد ولی در حوزه عدالت اجتماعی شکافی پایا و مانا ایجاد می‌کند که تا سال‌ها نمی‌توان آن را برطرف کرد.

لذا پیشنهاد می‌شود:

۱. در حوزه بدمصرفی ادارات به جای پرداخت تهاتری انرژی، هر اداره‌ای موظف به تسویه ریالی طبق الگوی مصرف شود، در این صورت هر مدیری متوجه حجم مصرف خود می‌شود و باید برای آن از بودجه اداره هزینه کند.

۲. بدمصرف‌ها نیز پلکانی هزینه‌ها را پرداخت کنند تا جایی که به صورت موقت سلب امتیاز انرژی شوند.

۳. استانداردهای تولید لوازم خانگی با نظارت قوی‌تر پیگیری شوند تا در نتیجه در یک بازه ۱۰ ساله «متوسط عمر لوازم خانگی» مصرف انرژی بهینه‌تر شود.

۴. مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان جدی‌تر پیگیری شود چراکه متأسفانه این مبحث جزو قوانینی است که نوشته شده است ولی به درستی رعایت نمی‌شود.

۵. به مسئله فرهنگ‌سازی نیز نگاه جدی‌تر شود چراکه گرانی می‌تواند مصرف را کاهش دهد ولی فرهنگ ایجاد نمی‌کند.

۶. الگوی مصرف خانوار نیز براساس آب‌وهوا و به کمک علم داده بازنویسی شود.

تأثیر افزایش قیمت حامل‌های انرژی بر تورم فشار هزینه نیز می‌توان مورد بحث قرار داد که در این مقال نمی‌گنجد و در کل پیشنهاد اصلی این است که می‌توان از روش‌های نوین در حوزه مدیریت انرژی استفاده کرد که علاوه‌بر اثر بر روی ناترازی، مسئله عدالت اجتماعی را نیز ارتقاء می‌دهد.

انتهای خبر/